Cafer Bermeki Kimdir, Hayatı, Dönemi, Hakkında Bilgi

CAFER BERMEKÎ ( ?- 803 )

Abbasi veziri. Devlet yönetiminde uzun süre etkili olan Bermekî ailesinin son üyesidir.

Cafer Bermekî, Abbasi halifelerine vezirlik eden Iran kökenli bir aileden gelmektedir. Doğum yeri ve doğum tarihi kesin olarak bilinmemektedir. 37 yaşında öldüğü gözönüne alınırsa 766’da doğduğu kabul edilebilir. 27 Ocak 803’te Bağdat’ta idam edildi.

Büyükbabası Halid b. Bermekî, halife el- Mansur’un (754-775) mali danışmanıydı. Babası Yahya b. Halid de halife el-Mehdi’nin (775-785) oğlu Harun’ un eğitimiyle görevlendirilmiş, ayrıca valilik ve bayındırlık işlerinde de bulunmuştu.

Halife el-Hadi’nin kısa süren saltanatından (785-786) sonra yerine Harun Reşid geçti. Yeni halife hocası Yahya’yı geniş yetkilerle vezirliğe getirdi. Yahya, ölümüne değin (805), oğullan Fadi ve Cafer’le birlikte devletin yönetimini elinde tuttu.

Cafer yazısının güzelliği, hatasız konuşması, gökbilimdeki bilgisiyle kısa sürede Harun Reşid’in gözüne girdi. Mısır, Suriye, Sicistan valiliklerinde bulundu. Harun Reşid, onu yanından ayırmak istemediği için Cafer’in valilik görevini müsellimleriyle yürüttüğü de söylenir. Cafer, halifenin oğlu ei-Memun’un eğitimiyle de ilgileniyordu. Ancak, Harun Reşid’ie Cafer’in aralarındaki yakınlık dedikodulara neden oldu. Bunları önlemek ve Cafer’i yanında sürekli tutabilmek için,kızkardeşi Abbase’yi karı koca yaşamamak koşuluyla Cafer’le evlendirdi.

Harun Reşid, hacca gittiği sırada kızkardeşinin gizlice doğurduğunu ve çocuğu Mekke’de sakladığım öğrenince Cafer Bermekî’yi 27 Ocak 803’te öldürttü. Bermekî ailesinden geride kalanlar da tutuklanıp m allarına el kondu. Bermekîler, Bağdat’ın doğusundaki görkemli saraylarda yaşıyorlardı. Cafer’in yaptırttığı Caferi’ye Sarayı daha sonra halife el-Memun tarafından halifelik sarayı (Darülhilafe) durumuna getirildi. Dicle ırmağının kıyısındaki geniş bahçeli bu saraylarda Bermekî ailesinin inanılmaz derecede kıymetli hâzineleri bulunuyordu. Onların ellerinin açıklığı atasözlerine de geçmiştir. Bugün bile Arap ülkelerinde Cafer kadar eli açık deyimi kullanılır.

Cafer Bermekî’nin Abbase’yle aşkı, Harun Re-şid’le ilişkileri Arap ve Batılı yazarların hayal güçleriyle de beslenerek,Corci Zeydan’m Abbase, (1920), Aime Ciron ve Albert Tozza’mn, Les Nuits de Bagdad, (Bağdat Geceleri, 1904), Catherine Hermary-Vielle’in, Le Grand Vizir de le Nuit, (Gecelerin Veziri, 1981) gibi romanlarına konu olmuştur.

• KAYNAKLAR: L. Bouvat, “Les Bermecides d’Apres les Historiens Arabes et Persans, Revue du Monde Musulma-ne, (XX), 1912; P.K. Hitti, Sıyası ve Kültürel İslam Tarihi, II, 1980.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi