Antik Takılar, Küpeler (Tarihi Eserler ve Takılar)
Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde Sergilenen Antik Takılar
Baş Takıları
Küpeler
Kulağı süsleme güdüsünün evrensel simgesi olan küpelerin ilk örnekleri kulağa takılan sade halka süslerdi ve kadına özgü bir takı kabul edilirdi. Anadolu’da 3. bine ait Troia II, Alacahöyük ve Eskiyapar küpe buluntuları form ve teknik üstünlüğü o dönem için kanıtlayan belge niteliğindedirler. Arkaik ve Klasik dönemlere ait mezarlarda ince işçilik gösteren çok güzel küpeler bulunmuştur. bunlar genellikle yalın görünümlerde, hilal ve spiral formlu küpelerdir. Hellenistik dönemde daha çarpıcı ve etkileyici nitelikler dikkati çeker. Ayrıca insan veya hayvan figürlerinin küpelerde kullanımı bu dönemde görülür. Daha sonraları özellikle altından, çok ince işçilik gösteren, dönemlerin özelliklerini ve süsleme tekniklerini yansıtan küpeler yapılmıştır. Roma döneminde ise küpeler oldukça çeşitlidir. Masif görünümlü küresel sarkaçlı veya içi boş küreler, diskli ya da farklı formlarda sarkaçları olan küpelerle, taşlı veya taşsız türleri ortaya çıkar. Bizans dönemi küpelerinde metal ve değişik taşların kullanıldığı ajur tekniğiyle yapılmış bitki ve hayvan figürlerinin küpelerde kullanıldıklarını görmekteyiz.
 | Kat. No: | 17 |
| Adı: | küpe (çift) | |
| Cinsi: | altın | |
| Geliş Yeri: | Kiltepe, Karum Ib katında ağaç sanduka mezar içi | |
| Geliş Şekli: | Kazı buluntusu | |
| Boyutları: | Çap: 1,5-1,8 cm. | |
| Dönemi: | Eski Hitit |
İnce altın safihadan kesilip, içi boş olarak çevrilip, daire şekli verilmiştir. Diğerlerinin aksine yuvarlak olmayıp düz biten uçlar karşılıklı ve aralıktır.
| Kat. No: | 18 |
| Adı: | Küpe çift | |
| Cinsi: | Altın | |
| Geliş Yeri: | Eskiyapar. 2 no. lu çukur II. seviyede tabanın altına gömülü. | |
| Geliş Şekli: | Kazı buluntusu 1968 | |
| Boyutları: | Çap: 2,1 cm. | |
| Ağırlığı: | 13,24 gr. | |
| Dönemi: | İ.Ö. 2200-2000 |
Eskiyapar kazısında üç çift olarak bulunmuştur. Masif, yuvarlak profilli, birinde altı, diğerlerinde dörder paralel, yuvarlak telin yan yana getirilerek küpe halkasının bezemesinin oluşturulduğu Ay-istiridye tipindedir. Tellerin formu Ay’ı; yan yana gelerek oluşturdukları yivler ise istiridye kabuğunu anımsattığı için bu şekilde adlandırılmaktadır.
| Kat. No: | 20 |
| Adı: | Küpe (kayık formlu) | |
| Cinsi: | Gümüş | |
| Geliş Yeri: | Bilinmiyor | |
| Geliş Şekli: | Satın alınma | |
| Boyutları: | Yük.:1,8 cm; gen.:1,9 cm. | |
| Ağırlığı: | 2,6 gr. | |
| Dönemi: | İ.Ö. 7.-6. yüzyıl |
Kayık formlu küpelerin erken örneklerindendir. “U” biçimindeki derin gövdesi ile kenarlardaki çıkıntılar üzerinde telkari ve çok minik granüle bezemeler görülmektedir. İçi boş, karşılıklı bombeli iki kapak gibi birbiri ile birleştikleri yer ince şeritle kapatılmıştır. Çengel kısmı kopmuştur. Çengelin her iki ucunun gövdeye girdiği yerler rozet biçiminde granüle bezemelidir.
| Kat. No: | 23 |
| Adı: | Küpe (çift) kayık formlu | |
| Cinsi: | Altın | |
| Geliş Yeri: | Gordion, A tümülüsü | |
| Geliş Şekli: | Kazı buluntusu | |
| Boyutları: | Yük.: 1,2 cm. (korunan) | |
| Ağırlığı: | 3,98 gr. | |
| Dönemi: | İ.Ö. 6. yüzyıl |
Kayık formundaki bombeli masif gövdenin uçlarında granülerden oluşturulmuş halkalar yer almaktadır. Halka kısmı kırıktır. Gövdenin üstü iri granüle ve telkari ile bezelidir. Çok küçük olması nedeniyle çocuk küpesi olabilir.
| Kat. No: | 25 |
| Adı: | Küpe (çift) kayık formlu | |
| Cinsi: | Altın | |
| Geliş Yeri: | Bilinmiyor | |
| Geliş Şekli: | Satın alınma | |
| Boyutları: | Yük.: 3 cm. | |
| Ağırlığı: | 6,5 gr. | |
| Dönemi: | İ.Ö. 5.-4. yüzyıl |
Düz altın levha iki parça halinde kesilip bombeleştirilerek içi boş kayık şekline getirilmiştir. Kulağa geçen halkanın uçlarına monte edilmiştir. Gövdede ve alt kısımda irili ufaklı granüle bezemeler vardır.
| Kat. No: | 28 |
| Adı: | Küpe (çift) kayık formlu | |
| Cinsi: | Altın | |
| Geliş Yeri: | Bilinmiyor | |
| Geliş Şekli: | Bilinmiyor | |
| Boyutları: | Yük.: 4,4 cm; gen.: 3.8 cm | |
| Ağırlığı: | 13,5 gr. | |
| Dönemi: | Bizans dönemi |
Her ikiside sağ kulağa takılan tek küpeler olup aynı envanter numarasında kayıtlıdır. Her ikisinin de çevresinde beşer tane kürecik olup, bir tanesinde iki adet küre eksiktir. Ortada bitki motifinin iki tarafında birer tane stilize tavus kuşu figürü karşılıklı durmaktadır.
kaynak