Ali Haydar Efendi (Küçük) Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

ALİ HAYDAR EFENDİ [ Küçük ] (1852 – 1918)

Osmanlı hukukçu. Mecelle’ye açıklamalar getirip yorumlamıştır.

Batum’da doğdu. Babası Rumeli Kazaskeri Gürcüzade Hacı Efendi’dir. İlköğrenimini Batum’da gören Ali Haydar, daha sonra İstanbul’a gelerek Hünkâr İmamı Hafız Raşid Efendi’nin derslerini izledi ve ondan icazet aldı. 1877’de Medresetü’l-Kuzat’ı (Kadı Mektebi) bitirdi.

Sırasıyla Burdur, Uşak, Denizli kadılıklarında bulunan Ali Haydar Efendi, daha sonra İstanbul İstinaf Mahkemesi üyeliği ve İstanbul Bidayet Mahkemesi İkinci Hukuk Dairesi başkanlığı yaptı. Buradan Temyiz Mahkemesi Baş Riyaseti’ne atandı. 1907’de kazasker unvanı alan Ali Haydar Efendi 1914’te fetva eminliğine getirildi. 1915’te adliye nazırı oldu ve ölümüne değin bu görevi sürdürdü. İstanbul’ da öldü.

Ali Haydar Efendi, adliye alanındaki çeşitli görevlerinin yanı sıra Medresetü’l Kuzat, Mülkiye ve Hukuk mekteplerinde uzun yıllar Mecelle, ahkâm-ı evkaf ve kavanin dersleri okutmuş; I. Dünya Savaşı’ nın “cihad-ı ekber” (büyük savaş) olduğuna ilişkin bir fetva hazırlamıştır.

Ali Haydar Efendi’nin Mecelle çalışmaları önemlidir. On altı kitaptan oluşan Dürerü’l-Hükkâm fî Şerh-i Mecelletü’l Ahkâm adlı yapıtında 1869-1876 yılları arasında hazırlanan Mecelle’yi açıklamalarla yorumlamıştır. 1851 maddelik Mecelle 17 Şubat 1926’da Türk Medeni Kanunu’nun uygulanmasına geçişe değin yürürlükte kalmıştır.

Ali Haydar Efendi’nin hukuk sorunları üzerine yazdığı makaleler Ceride-i Adliye’de yayımlanmıştır.

•    YAPITLAR: Dürerü’l-Hükkâm fî Şerh-i Mecelletü’l Ahkâm, 16 kitap, 1881-1901; Risale-i Mefkûd, 1892; Şerh-i cedîd li Kanuni’l-Arazi, 1893; Risaletü’l Muvazaa ve’l-lstiglâl, 1898; Tavzihü’l-Müşkilât fî ahkâmü’l-İnti-kalât, 1913; Tathikat-ı Şer’iye Dersi, 1917.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi