Alexander Baumgarten Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

BAUMGARTEN, Alexander (1714-1762)

Alman filozof ve estetikçi. Estetik’in bağımsız bir öğreti olarak kurucusudur, felsefede Wolff geleneğini sürdürmüştür.

Alexander Gottlieb Baumgarten Berlin’de doğdu. Frankfurt’ta öldü. Babası, teolog ve pedagog A. Herman Franche’nin yardımcısıydı. Halle’de felsefe ve dinbilim öğrenimi gördü. 1735’te “magister” sanını aldı, Halle’de öğretmen olarak görevlendirildi, 1738’de 24 yaşındayken profesör oldu. Halle’de öğretmenlik görevini sürdürürken Christian Wolff’un felsefesini yeniden tanıtmaya başladı. 1740’ta Frankfurt Üniversitesi’ne olağan profesör olarak atandı, ölümüne değin orada kaldı. Latince yazdığı ve zamanının Alman üniversitelerinde yaygın bir biçimde kullanılan el kitapları, metafizik, etik ve pratik felsefe konularını içerir. Verdiği derslerde “estetik” sözcüğünü kök anlamında ilk olarak o kullanmıştır.

Baumgarten estetik ile ilgili çalışmaları dışında, genellikle Wolff’un öğretisini izlemiş, buna karşılık Wolff’tan ayrddığı bazı konular da olmuştur.Özellikle tözlerin karşılıklı etkileşimi konusunda Wolff’un Leibniz’den alarak geliştirdiği ruh ve gövdenin önceden düzenlenmiş uyumu kuramı ile Pietistler’in Tanrı’nın dünyaya karışmasını öngören “fiziksel etkileme” kuramı arasında kendine orta bir yol seçmiştir.

Çalışmalarının önemli bir bölümünü, öğrencisi G.F. Meier’ın yardımlarıyla sürdürmesi yüzünden kimi yapıtlarının gerçek yazarı konusunda kuşkular vardır.

Leibniz’in, tüm varlığı tinsel nitelik taşıyan öğelerden kurulu bir bütün olarak ortaya koyan görüşünü benimsemiş olan Baumgarten, bu görüşü tin-töz arasındaki her ilişkiye uygulamıştır. Oysa Wolff, tinsel ve özdeksel tözler arasında çok kesin bir ayrım yapmıştır. Baumgarten’m fiziksel etkileme görüşünü benimsemekle Leibniz’den çok Wolff’a yaklaştığı; tüm tincilik ile de Leibniz’i izlediği ileri sürülmüştür.

Estetik ve duygusal tasarımlar
Baumgarten’ın en önemli katkıları estetik alanında olmuştur. Wolff’un çok kısa olarak ele aldığı bu konuyu Baumgarten genişleterek daha ileriye götürmüştür.

Baumgarten’m “estetik” sözcüğü ile vurguladığı, deneysel psikolojinin, “aşağı yetiler” denen, duyusal bilgi yetisini içeren bölümüdür. Güzelle ilgili sorun bu konunun bir biçimidir. Estetik, daha sonraları, bir bilgi alanı olarak yalnız güzellik ve yücelik ile sınırlanmıştır. Baumgarten’m görüşünün bütünlüğü, estetik ve mantık birliğine dayanır. İkisinin birlikteliği “gnoseologia”, ya da bilgi kuramı adını verdiği bilimi oluşturur.

Baumgarten, duyusal bilginin olgunlaşmış durumuna güzellik adım verir. İlk bakışta anlaşılması güç gibi görülen sorun düşünmenin zihinsel bir süreci içermesi nedeniyle, bu biçimde ortaya çıkan “güzel düşünme”ye, onun “estetik” adını nasıl verdiğidir.