Agnotoloji Nedir, Ne Demek, Agnotoloji Felsefesi Hakkında Bilgi

Agnotoloji Kısaca; (bilgisizlik bilimi), bilgisizliğin ne olduğunu araştıran bilim dalıdır. Robert N. Proctor tarafından kavramlaştırılmıştır.

Agnotoloji (eski adıyla agnatoloji), kültürel olarak cehalet veya şüphe uyandıran, özellikle hatalı veya yanıltıcı bilimsel verilerin yayınlanması üzerine yapılan çalışmadır.  Daha genel olarak, bu terim, bir konunun daha fazla bilginin eskisinden daha belirsiz kaldığı giderek yaygınlaşan durumu vurgular. Cornell Üniversitesi’nden David Dunning, cehaletin yaygınlığını araştıran bir başka akademisyendir. “Dunning, internetin cehaletin yayılmasına yardımcı olduğuna dair uyarıyor – herkesin kendi uzmanı olma şansının bulunduğu bir yer, onları bilinçli olarak cehaletini yaymak isteyen güçlü çıkarlar için av yapıyor”

Kültürel olarak cehaletin pek çok nedeni vardır. Bunlar medyanın ya ihmal yoluyla ya da kasıtlı yanlış beyanda bulunma ve manipülasyon sonucu etkisini içerir. Şirketler ve devlet kurumları, gizlilik ve bilgi bastırma, belge imhası ve doğal veya kaçınılmaz kültürel seçicilik, dikkatsizlik ve unutkanlık gibi sayısız biçimler yoluyla agnotolojiye katkıda bulunabilir.

Proctor, tütün endüstrisinin tütün kullanımının kanserli ve diğer sağlık etkileri hakkında şüphe uyandıran reklam kampanyasına kayıtsız şartsız cehalet üretmesinin başlıca bir örneği olarak dikkat çekiyor. Bilim bayrağı altında endüstri, kamu belirsizliğini kullanmak için tütün tehlikeleri haricinde her konuda araştırma yaptı.

Agnotoloji ayrıca, çeşitli bilgi biçimlerinin “nasıl ve neden” ortaya çıkmadığı veya yok sayıldığı veya geciktirildiği üzerine odaklanmaktadır. Örneğin, plaka tektoniği hakkında bilgi sansürlendi ve en az on yıl ertelendi, çünkü bazı kanıtlar deniz altı hareketi ile ilgili gizli askeri bilgiler olarak kaldı.

Tarihi ve Kökeni

“Agnotoloji” terimi, Proctor’un 1995 tarihli “The Cancer Wars: Kanser Savaşları: Politikanın Kanseri Hakkında Bilinen ve Bilinmeyen Şekli Nasıl Şekillendiriyor” başlıklı bir dipnotta ortaya çıkmıştır: “Tarihçiler ve bilim felsefecileri, cehaletin her geçen gün genişleyen Bilimin emildiği vakum, hatta Johannes Kepler’in ortaya attığı gibi, bilim doğmak için ölecek olan anne olarak cehalet de bundan daha karmaşıktır.Çok farklı ve değişen bir siyasi coğrafyaya sahiptir. Bilgi siyasetinin mükemmel bir göstergesi. “Siyasi epistemolojilerimizi tamamlamak için politik bir agnotolojiye ihtiyacımız var.”

Proctor, 2001 yılındaki röportajda yaptığı renkli taş kütlesi ile yaptığı cesur çalışmaları üzerine “agnotoloji” olarak yaptığı araştırmayı “şaka yaparak yalnızca yarım şakayla” tarif etmek için terimi kullanarak alıntılandı. Elmaslar, asbest, granit ve kömür gibi diğer kayalar ve mineraller üzerinde yapılan kapsamlı araştırmalara kıyasla, Theophrastus’un Theophrastus tarafından M.Ö. 300’de bilinen ilk tanımlamasından bu yana, iki görünüşte ilgisiz konuyu jeolojik bilgi eksikliği ve akağacın incelenmesi ile bağlantılandırdı. Hepsi de çok daha yüksek ticari değere sahiptir. O akik, “cehaletin toplumsal inşası” olarak adlandırdığı “yapısal ilgisizlik” ile aynı “bilimsel ilgisinin kurbanı” idi.

Daha sonra, 2003 New York Times gazetesinde tıbbi tarihçilerin bilirkişi olarak tanıklık ettiğini anlatan bir tebliğde, “cehalet çalışması, agnotoloji” olarak nitelendirildi.

Proctor aynı zamanda bilim tarihi profesörü olan karısı Londa Schiebinger ile birlikte bir dizi etkinlik düzenledi: Birincisi 2003 yılında Pennsylvania Eyalet Üniversitesi’nde “Agnatoloji: Cahiliye’nin Kültürel Üretimi” adlı bir atölye çalışması ve Daha sonra Stanford Üniversitesi’nde 2005 yılında “Agnotoloji: Cahiliye’nin Kültürel Üretimi” başlıklı bir konferans düzenledi.