Abdülkerim-i Keşmiri Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi

Abdülkerîm-i Keşmîrî (ö. 1198/1784) Nâdir Şah dönemi tarihçilerinden. Doğumu ve ilk zamanlarına dair fazla bilgi yoktur. Nâdir Şah’ın Delhi’yi ele geçirmesi üzerine (1739) onun hizme­tine girdi. Şahla birlikte Pencap, Sind. Afganistan, Horasan, Mâverâünnehir ve Hârizm seferlerine katıldı. 1741’de Kazvin seferi sırasında ondan ayrılarak Kerbelâ-Halep yoluyla Mekke’ye gitti. Hac farizasını yerine getirdikten sonra Hin­distan’a, 1743’te de Delhi’ye döndü ve orada öldü.

Abdülkerîm-i Keşmîrî, bizzat katıldığı Nâdir Şah’ın seferlerinde gezip gördü­ğü yerler hakkında bilgi veren Beydn-i Vâki veya Târîh-i Nâdiri (Nâdirnâme) adlı coğrafî, ekonomik ve sosyal bakım­dan son derece zengin bir eser kaleme almıştır. Müellif kitabında Nâdir Şah’a dair saray adamlarından edindiği bilgi­leri de objektif bir şekilde kaydetmiş, yer yer onu tenkit etmekten bile çekin­memiştir. Beş bölüme ayrılan eserin bi­rinci bölümünde Nâdir Şah’ın siyasî sa­hada ortaya çıkışı, yükselişi, İran’a hâ­kim oluşu ve Hindistan üzerine yürüyü­şü; ikinci bölümde İran’a dönüşü, He-rat, Buhara, Hârizm seferleri; üçüncü bölümde müellifin Kazvin’den Bağdat’a seyahati. Halep yolu ile Mekke’ye gidi­şi ve Cidde’den Hindistan’a varışı; dör­düncü bölümde Bengal’in kısa tasviri. Nâdir Şah’ın vefatı, Ahmed Şah Dürra-nFnin seferi ve Muhammed Şah’ın ölü­mü; beşinci bölümde de Ahmed Şah’ın hâkimiyeti sırasındaki olaylar anlatıl­maktadır. Eserin sonunda ise Bağdat ile Mekke arasındaki mesafe saat ola­rak tesbit edilmiştir.

Beyân-ı Vakı’ın F. Gladwin tarafın­dan yapılan muhtasar bir tercümesi. The Memoirs of Khoja Abdulkurreem adıyla yayımlanmıştır. Müellifin Mekke yol­culuğunu anlatan bölümünü ise L. langles, Voyages de İ’Inde â la Mecqve adıyla 1797’de Paris’te neşretmiştir. Eserin metninin tam bir neşri henüz yapılmamıştır. Giriş kısmında beş bö­lüm ve bir hatimeden ibaret olduğu kaydedilmekte ise de hatime kısmı hiç­bir yazmada mevcut değildir.

Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi