Wittgenstein – Notlar
Resmi yapılamayan hiçbir şey dünya içinde değildir.
Etik, estetik gibi tüm değerlerle ilgili cümleler, bilgi değildir.
(Ömer Naci Soykan, Wittgenstein’ın Felsefesi – Temel Kavram ve Sorunlar)
TLP
-İdeal Dil
-Cümlenin anlamı bu resimdir
-Metafizik, atomculuk, nesne, dünyanın yapıtaşı, nesne -> ad
-Yalnız benim anlayacağım dil
-Dilin sınırları <-> dünyanın sınırları
-Tekbencilik – Solipsizm
P(hilosophische) U(ntersuchungen)
-Gündelik dil
-Sözün anlamı onun kullanımıdır
-Dünya ve dilde yalın öğeler yoktur. Sözcükler, yalın / bileşik olarak ayrılmaz
-Solipsizme karşı bir tutum takınır, özel dilin olanaksızlığı kanıtlanır.
Görünür dünya – Nesneler dünyası
Resmedilebilen, üzerinde konuşulabilen dünya
Nesne -> Ad
Nesne -> Dünyanın yapıtaşı
Ad -> Dilin yapıtaşı
Mantık -> ideal Dil
Dilbilgisi -> Günlük dil
Her iki dönemdeki eserlerinde de ahlak ve değerlerle ilgili tavrı değişmez; ahlak bilgisi olanaksızdır.
Felsefenin görevi, metafiziği ortadan kaldırmak olmaktır.
Robert J. Fogelin, Wittgenstein’ın Felsefe Eleştirisi
Felsefenin bir yöntemi yoktur, ama yöntemleri vardır; tıpkı farklı tedaviler olduğu gibi.
Felsefe sadece her şeyi önümüze koyar ve hiç bir şeyi açıklamaz.
Acının sözel ifadesi: Ağlamak!
Dili konuşmak; o cümlenin kullanımını bilmekle mümkündür.
Cümle; herşeyin açıklaması olmalı
Cogito: Wittgenstein, Sessizliğin Grameri
Bilgi; bir şeyi doğru olarak ortaya koyma sorunudur. Bu, gerçek olanı söylemek kadar dar (kolay) bir iş değil.
Christopher Coope
Paul Feyerhabend – Wittgenstein’ın Felsefi Araştırmaları
Wittgenstein’ın eleştirdiği teori;
1-Her sözcüğün bir anlamı vardır.
2-Anlamların saflığına karşın gerçek kullanım çamurlu bir şeymiş gibi görünür.
3-Bunun nedeni a) sözcüğün neyin yerinde olduğunun kesin olarak ortaya çıkarılmamış olması b) Öğeleri özlerle basit bir ilişkide olan dilin olmayışı
4-Doğruluğun ölçüsü -> Anlama (?)
5-Dil -> Sözcüklerle anlamlar arasındaki bağlantının gösterilmesi
Filozof bir dilin ifadelerinin anlamlarını ya da bu ifadelerin belirttiği şeylerin özlerini keşfetmek isteyen kişidir.
Kastetmek ve anlamak; zihinsel süreçlerdir.
David Bloor – Kurumlar Olarak Kurallar
“Oyun, dil, kural, bir kurumdur
Kurum; kollektif etkinlik kalıbı
Kural bir oyuncu kategorisidir
David G. Stern – Wittgenstein Felsefesinin Ulaşılabilirliği
Düşüncelerinin bir konudan diğerine kopmadan doğal bir düzen içinde ilerleyebileceği bir yazı biçimi için uğraşmışsada bunu başaramamıştır.
Yazabildiği sadece felsefi ifadeler oldu.
Wittgenstein – Zaman Üzerine
Dünyanın özüne ait olan, dille ifade edilemez.
Dil ancak, başka türlü olmasını hayal edebileceğimiz şeyleri söyleyebilir.
Zira dünyanın özüne ait olan basitçe söylenemez ve felsefe dünyanın özünü betimlemek durumundadır.
Dilin özü, dünyanın özünün bir resmidir.
Felsefe dünyanın özünü önermelerde değil bu önermelerin kurallarında bulabilir.
Dünyayı görebilmek için felsefe aşılmalı, geride bırakılmalı
Susmak ve ondan sonra söylemek
Wittgenstein – Mavi Kitap
Düşünmenin esas itibariyle işaretlerle işlem yapma etkinliği olduğunu söyleyebiliriz.
Bir sözcük bir kimsenin ona verdiği anlama sahiptir.
Anlama o sözcüğün nerede/nasıl kullanılacağını biliyor olmaktır.
Wittgenstein – Psikoloji Felsefesi Üzerine Düşünceler
İnsan, insan ruhunun en iyi resmidir
Hüznü nerede duyuyorsun, ruhta
Sözcüklerin tamamıyla ancak yaşam ırmağında anlamı vardır.
Heidegger hakkında
30 Aralık 1929 (Schlick’in yanında)
İnsan dilinin, sınırları üstüne gitme eğilimi vardır. Hayret, bir soru biçiminde dile getirilemez, ve hiçbir yanıtı da yoktur.
Dilin sınırına karşı bu üstüne üstüne gitme ethik’dir.
Wittgenstein – Ethik
Ahlak, neyin değerli olduğunu sorar veya meselenin aslında ne olduğunu
Ahlak, yaşamın anlamını sorar veya yaşamı yaşamaya değer kılan şeyi veya doğru yaşama tarzını
Ahlak hiçbir şekilde bilim olamaz
Wittgenstein – Renkler Üstüne Düşünceler
Tamamen yeni bir şeyi öğrenirken buna daima hazırlıklı olunmalıdır.
Işık renksizdir.
Beyaz karanlığı yok eden şey değil midir?
Yanlış resim şaşırtır.
Şüphe inanmadan sonra gelir.
Bildiğim, inandığım şeydir.
Jean Greisch – Wittgenstein’da Din Felsefesi
Ahlak = Vicdan
Mantığın dile getirebilecek hiçbir şeyi yoktur. O sadece gösterebilir.
Mistik -> Sessizliğe çağrı
Her dini inancın özü belli bir hayat amacını gerçekleştirme niyetidir. Wittgenstein’ın ahlaktan anladığı şey budur.
Çeviren: Zeki Özcan, Asa, Bursa, 99
Wittgenstein’ın Çifte Felsefesi, A. Quinton ile Söyleşi
Wittgenstein’a göre etik aşkındır, olgular üzerine değildir.
Oysa Wittgenstein dilin gerçek işlevinin olguları betimlemek olduğunu varsayarak doğru olabiliyorsa doğru, olamıyorsa yanlış der. Ama yine de anlamlı olarak betimlemek; dil temelde budur.
Biyografi
26 Nisan 1889’da doğdu
1911′ Frege’nin tavsiyesiyle Russel’ın yanına gider.
1918′ 27 Ekim’de kardeşi Kurt intihar eder, Mayıs ayında da dostu Pinset’in uçağı yere çakılmıştı
1926′ 3 Haziran’da annesi öldü
1951′ 8 Şubat’tan itibaren Cambridge’de kesinlik üzerine çalışmalar yaptı.
29 Nisan’da Cambridge’de öldü.