İmran bin Husayn Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi -Sahabi-
Ebû Nüceyd İmrân b. Husayn b. Ubeyd el-Huzâî el-Ezdî (ö. 52/672) Sahâbî.
Hayber’in fethi sırasında (7/628) babası, kız kardeşi Hırnık ve Ebû Hüreyre ile birlikte müslüman oldu; daha önce müslüman olduğu da zikredilmiştir. Hz. Peygamber ile beraber gazvelere katılan İmrân, Mekke’nin Fethinde Huzâa kabilesinin bayraktarlığını yaptı. Kabilesiyle birlikte yaşadığı İçin Resûl-i Ekrem ile irtibatını sürdürdü: sık sık Medine’ye giderek Hz. Peygamber’den. ayrıca Hz. Ebu Bekir, Osman ve Ma’kıl b. Yesâr’dan hadis rivayet etti. Oğlu Nüceyd ve azatlısı Atâ ile Hasan-ı Basri, Mutarrif b. Abdullah, Ebû Recâ el-Utâridî. Ebü’t-Esveded-Düelî, Muhammed b. Şîrîn, Abdullah b. Büreyde ve Şa’bî ondan rivayette bulunanlardan bazılarıdır.
Basra şehri kurulunca İmrân, halka dinî bilgileri öğretmesi için Halife Ömer tarafından buraya gönderildi. Daha sonra Hz. Osman’ın Basra valisi Ziyâd b. Ebû Süfyân’ın isteğiyle Basra kadılığına getirildi. Ancak bu görevi sırasında haksızlık yaptığı gerekçesiyle kendisine itiraz edilmesi üzerine görevinden istifa etti. Bununla beraber fetva vermeye devam ettiğinden fetva ehli sahâbîler arasında zikredilmiştir. İmrân b. Husayn, resmî görevinden ayrıldıktan sonra hayatını Basra mescidinde hadis okutarak geçirdi ve 52 (672) yılında Basra’da vefat etti. Hasan-ı Basri ondan daha değerli bir kişinin Basra’ya ayak basmadığını söylemiştir. İmrân’ın bu şehrin kültür ve idari yapısının sağlam temeller üzerine oturtulmasında büyük emeği geçmiştir. Siyasî açıdan karışık bir dönemde görev almakla birlikte fitnelerden uzak durmayı başarmış. Emevî idaresi tarafından resmî görevlere getirilmesine rağmen Hz. Ali’ye karşı sürdürülen iç savaşta yer almamıştır.
Güzel giyinmeyi seven İmrân’ın, “Allah, kuluna verdiği nimetin işaretinin onun üzerinde görülmesinden hoşlanır” mealinde bir hadis rivayet ettiği ayrıca kaşına, kılıç kuşanmış bir insan resmi nakşedilmiş bir yüzük taktığı belirtilmektedir. Takva sahibi, zeki ve yöneticilik kabiliyetine sahip bir kişi olduğu bilinen İmrân özellikle sünnete uymanın zorunluluğu hususunda pek çok hadis nakletmiştir. Hadis rivayet ettiği meclislerde, haber verdiklerinin bir kısmının Kur’an’-da bulunmadığını söyleyen kimselere ahkâmla ilgili pek çok ayrıntının Kur’an’da yer almayıp sünnetle belirlendiğini, Hz. Peygamber’in emirlerine uyulmasının Kur’an emri olduğunu söylemiştir. Zehebî onun 180 rivayetinin bulunduğunu kaydetmekteyse de Ahmedb. Hanbel’in el-Müsned’inde 193 rivayeti mevcuttur. Hadislerinden dokuzu Şahîh-i Buhârîve Şahîh-i Müslim’de müştereken, dördü sadece Buhârî ve dokuzu sadece Müslim’de yer almaktadır. Abdurrahman Muhammed Sirâc Dirâsâtü merviyyâti’ş-şahâbiyyi’l-celîl ‘İmrân b. Husayn iî Müsnedi’1-İmâm Ahmed b. Hanbel adıyla bir yüksek lisans tezi hazırlamıştır.