Yemişçi Hasan Paşa Kimdir, Hayatı, Dönemi, Hakkında Bilgi
HASAN PAŞA [Yemişçi] ( ? -1603)
Osmanlı sadrazamı. Sipahiler’le Yeniçeriler arasında düşmanlık yaratarak kötü bir geleneğin başlatıcısı olmuştur.
Doğum yılı ve yeri bilinmemektedir. 16 Ekim 1603’te İstanbul’da öldü. Arnavut asıllıdır. Devşirme olarak saraya girdi, zülüflü baltacılar ocağında yetişti. Çaşnigirbaşılık yaptı. 1580 ve 1588’de iki kez kapıcılar kethüdası oldu. 1596’da kapıcıbaşılığa atandı. 1593’te Yeniçeri Ağası oldu. 1589’da Şirvan valiliğine getirildi. Kubbe vezirliği yaptı. Temmuz 1601’de sadaret kaymakamı iken, Sadrazam İbrahim Paşa’nın ölümü üzerine sadrazam oldu. Hemen Avusturya ile süren savaşa katılması emredildi.
Sefere çıkmadan önce özellikle ulemadan birçok kişiyi görevden alan Haşan Paşa, Belgrad’a vardığı sırada İstolni Belgrad kalesi Avusturyalılar’ın eline geçti. Kanije kalesi de kuşatılmış durumdaydı. Toplanan savaş kurulu önce İstolni Belgrad üzerine gidilmesini kararlaştırdı. Yemişçi Haşan Paşa, Ekim 1601’de İstolni Belgrad önlerine geldi. Ancak kaleyi alamadı ve Belgrad’a geri dönmek zorunda kaldı. Haziran 1602’de hazırlıklarını tamamlayan Hasan Paşa, bir ay süren kuşatmadan sonra Eylül 1602’de İstolni Belgrad’ı ele geçirdi.
Hasan Paşa, bundan sonra zayıflayan Osmanlı egemenliğini yeniden kurmak için bütün güçleri toplayarak Erdel üzerine gitmeye karar verdi. Diğer komutanların, ordunun Buda’dan (Budin) ayrılmasının doğru olmayacağını söylemelerine karşın, Haşan Paşa 22 Eylül 1602’de, Buda’dan karşı kıyıdaki Peşte’ye geçti. Ekim 1602’de Arşidük Matthias komutasındaki bir Avusturya ordusu Peşte’yi ele geçirdi. Buda’yı da kuşatmaları üzerine Hasan Paşa’dan yardım istendi. Osmanlıordusu Erdel yolundan geriye dönüp hemen Peşte’yi kuşattı. Haşan Paşa yiyecek sıkıntısının artması üzerine, bir miktar askeri, Lala Mehmet Paşa komutasında Buda’nın yardımına göndererek, Belgrad’a döndü. Kışın bastırması üzerine Avusturyalılar da Buda kuşatmasını kaldırdılar.
Bu sırada İstanbul’da, kapıkulu sipahileri ayaklandılar. Bazı yöneticilerden hoşnut olmayan sipahilerin isteği üzerine sadaret kaymakamı Saatçi Haşan Paşa ve Yeniçeri Ağası Ali Ağa görevlerinden alındılar. Bu değişiklikleri yeterli görmeyen sipahiler, 6 Ocak 1603’te padişahtan ayak divanı toplamasını istediler. Ardından Kapuağası Gazanfer Ağa ile Da-rüssade Ağası Osman Ağa’nm idam edilmesini sağladılar. Bu iki saray adamının öldürülmesi, sarayda etkinliği çok artmış olan Valide Safiye Sultan için büyük bir darbe oldu. İstanbul’a çağrılan Hasan Paşa, ordunun komutasını üçüncü vezir Lala Mustafa Paşa’ya bırakarak yola çıktı. 7 Şubat 1603’te gizlice İstanbul’a geldi. Sadaret kaymakamı Güzelce Mahmud Paşa, Avusturya sınırındaki başarısızlıkları neden göstererek, Şeyhülislam’dan Hasan Paşa’nın idamı için fetva aldı. Bu fetva saraya ulaştıysa da, Hasan Paşa, III.Mehmed’e bir mektup yazarak yeniden güvenini kazandı. Ardından azledilen şeyhülislam Sunullah Efendi’nin yerine atanan Ebülmeyâmin Mustafa Efendi’den fetva alarak, 8 Şubat 1603’te sipahiler üzerine saldırdı. Diğer ocaklarca da desteklenen üstün yeniçeri güçleri sipahileri yenerek dağıttılar.
Yemişçi Hasan Paşa bu olaydan sonra rakip olarak gördüğü kimseleri ortadan kaldırmaya başladı. Ancak doğan tepkiler üzerine 4 Ekim 1603’te sadrazamlıktan azledildi. Makamını yeniden ele geçirmek amacıyla yeniçerileri ayaklandırmaya çalışması üzerine boynu vurularak öldürüldü. Haşan Paşa, ne savaş ne devlet yönetiminde başarılı olamamış, Sipahiler’le Yeniçeriler arasında düşmanlık yaratarak kötü bir geleneğin doğmasına yol açmıştır.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi