Tasvir-i Efkar Gazetesi Tarihi, Özellikleri, Kurucuları

Tasvir-i Efkâr. İstanbul’da yayınlanmış günlük siyasi gazete (28 Haziran 1862-1949).

Gazetenin ilk şekli, Şinasi’nin çıkardığı ‘Tasviri Efkar’dır. Şinasi’nin uğradığı bir iftira nedeniyle Paris’e gitmesiyle gazetenin yönetimi Namık Kemal’e kalır. Namık Kemal, 25 yaşında Tasvir-i Efkâr’ın başyazılarını yazmaya başlar. Yazılarında ağırlıklı olarak yenilik ve özgürlük konularına değinen Kemal, aydın çevrelerde geniş yankı uyandırır.

Namık Kemal’in Tasvir’i Efkâr gazetesinde, “Osmanlı Devleti’nin Şark meselesinden dolayı şiddetli bir buhran içinde” olduğu görüşüne yer verdiği “Şark Meselesi” başlıklı bir makale yazması üzerine gazetecilik yapması yasaklanır. Namık Kemal’inde Avrupa’ya gitmesinden sonra (1867) gazete, Recaizade Ekrem yönetiminde 830 sayı çıktı. 31 Mayıs 1910’da Ebüzziya Tevfik tarafından tekrar yayımlandığında adı Yeni Tasviri Efkar olarak değiştirildi. Türk gazeteciliğinin ilk örneklerinden olan Tasviri Efkar, o tarihte en çok satan gazeteydi; fakat tirajı ancak 3 500 kadardı. Ebüzziya Tevfik’in ölümünden sonra oğulları Talha ve Velid Ebüzziya tarafindan çıkarıldı. Çeşitli hükümetlere muhalefeti nedeniyle, 17 defa kapatıldı ve Tesviri Efkar, Tasfiri Efkar, Tenviri Efkar adlarıyla tekrar yayımlandı (1913-1918). Mütereke yıllarında gazete bağımsız yazı ve haberleri yayınlaması üzerine Velid Bey İstanbul’daki işgalci İngilizler tarafından sürgüne gönderildi. Talha Bey mahkumiyeti sırasında ölünce, Velid Bey gazeteyi ancak sürgünden dönüşünde, Tevhidi Efkar adıyla çıkarabildi (1921). Gazete Milli Mücadele döneminde İstanbul’un en önemli yayın organlarından biriydi, idaresi M. M. Grubu’nun gizli merkezi olarak kullanılıyordu. Tirajı 35 000’e ulaştı.

Cumhuriyet döneminde karşı muhalif yayınları nedeniyle İstiklal Mahkemeleri’nce kapatıldı. Velid Ebüzziya Elazığ İstiklal Mahkemesi’ne çıkarıldıysa da cezalandırılmadı. 1940’ta Velid Ebüzziya’nin başyazarlığında Ziyad Ebüzziya tarafından Tasviri Efkar adiyle çıkarıldı. 1945’e kadar 14 defa kapatıldı. Velid Bey’in ölümünden sonra, Ziyad Ebüzziya ve Cihat Baban tarafından yayımlanan Tasvir 1949’da kapandı. Türk basın tarihinde bir okul olan Tasviri Efkar, bu dönemde, Mithat Perin, Bahadır Dülger, Tekin Erer, Bedii Faik, Muharrem Feyzi, Peyami Safa, Celalettin Ezine v.b. gazeteci ve yazarı kadrosunda topladı.