Tahsin Özgüç Kimdir, Hayatı, Kitapları, Hakkında Bilgi

ÖZGÜÇ, Tahsin (1916 – 27 Ekim 2005)

Türk, arkeolog. Kültepe ve çeşitli başka yerleşmelerde yaptığı kazılarla Anadolu’nun tarih çağlarına geçiş dönemini aydınlatmıştır.

Kırcaali’de (bugün Bulgaristan’da) doğdu. Arkeolog Nimet Özgüç ile evlidir. Ortaöğrenimini Edirne’de tamamladıktan sonra 1935-1940 arasında Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nde arkeoloji öğrenimi gördü. 1940’ta aynı fakültede asistan oldu. 1946’da doçentliğe, 1954’te profesörlüğe yükseldi. 1968-1969 yıllarında dekanlık yaptı, 1969-1980 arasında dört dönem Ankara Üniversitesi rektörlüğüne seçildi. 1981-1988 yıllarında Yüksek Öğrenim Kurulu’nda başkan vekilliği görevinde bulundu.

Tahsin Özgüç 1945’te Mahmut Akok’la birlikte Ankara Anıtkabir alanındaki tümülüs kazılarını yönetti. 1947’de Elbistan’ın 10 km kuzeybatısındaki Karahöyük’te Geç Hitit dönemine ait bir kutsal alan saptadı. 1948’de Kültepe kazılarına başladı. Otuz yılı aşkın bir süredir yönetmekte olduğu bu kazılarla Anadolu arkeolojisine çok önemli bilgiler kattı. 1957’de Tokat’da Erbaa yakınlarındaki Kalkolitik ve Erken Bronz Çağı’na ait Horoztepe’de yaptığı kazılarda İÖ 2100’lere tarihlenen tunçtan mezar armağanları ortaya çıkardı. Bunlar arasında güneş kursları, sistrum ve çalpara gibi müzik araçları ile çeşitli döküm heykelcikler ilginç sanat örnekleridir.

Özgüç, 1959-1968 arasında Erzincan’ın 20 km doğusunda Altıntepe’deki Urartu kalesinde kazı yaparak surlar, çok iyi korunagelmiş bir tapınak ya da saray yapısı ile bir kabul salonu, mezar odaları ve zengin adaklar, mezar eşyaları ortaya çıkardı. Urartu sanatına ait duvar resimleri de buradaki önemli bulgulardandır.

Kayseri’nin kuzeydoğusundaki Kululu yerleşmesi de 1967’de Özgüç tarafından kazılarak Geç Hitit, Hellenistik ve Roma dönemlerine ait 5 yapı katı ortaya çıkarıldı. Kültepe benzeri çanak çömlek buluntularının yanı sıra hiyeroglif yazılı anıtlarıyla da önemli olan bu yerleşmede, rulo halinde kurşun levhalar, heykelcik ve sfenksler de ele geçti.

Tahsin Özgüç’ün yönettiği başka bir önemli kazı da Boğazköy’ün 150 km kuzeydoğusunda yer alan Maşat Höyük’tür. 1943’te H.Güterbock’un burada bulduğu bir tabletle arkeoloji dünyasında tanınan ve 1945’te E.Akurgal tarafından da kısa bir süre kazılan bu önemli Hitit merkezinde, anıtsal mimarlık örnekleri ile önemli bir çivi yazılı tablet arşivi ortaya çıkarıldı. Kaynaklarda adı Topika olarak geçen Maşat Höyük, Boğazköy’den sonra Hitit tarihini aydınlatan en önemli merkezlerden biri oldu.

Tahsin Özgüç, 1947’den beri üyesi bulunduğu Türk Tarih Kurumu’nun 1982’de başkanlığına getirilmiştir. 1954’te Alman Arkeoloji Enstitüsü üyeliğine, 1969’da İngiliz Akademisi üyeliğine, 1976’da Amerikan Arkeoloji Enstitüsü onur üyeliğine seçilmiş, 1979’da Federal Almanya Cumhurbaşkanlığının Yüksek Liyakat Nişanı’yla onurlandırılmıştır.

•    YAPITLAR (başlıca): Ön Tarihte Anadolu’da Ölü Gömme Adetleri, 1948; Kültepe Kazısı 1948, 1950; Horoztepe, Eski Tunç Devri Mezarlığı ve İskân Yeri (M.Akok ile), 1958; Kültepe-Kaniş, Assur Ticaret Kolonilerinin Merkezinde Yapılan Yeni Araştırmalar, 1959; Altıntepe Mimarlık Anıtlan ve Duvar Resimleri, 1966; Altıntepe II, Mezarlar, Depo Binası ve Fildişi Eserler, 1969; Demir Devrinde Kültepe ve Civan, 1973; Maşat Höyük Kazılan ve Çevresinde Yapılan Araştırmalar, 1978; Les Hittites, 1979, (“Hititler”); Maşat Höyük II, Boğazköy’ün Kuzeydoğusunda Bir Hitit Merkezi, 1981.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi