Seyyid Mahmud Hayrani Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi

Mahmûd-ı Hayrânî (ö. 667/1269) Anadolu Selçukluları devrinde Akşehir’de yaşayan sûfî.

Hayatı hakkında yeterli bilgi yoktur. Ölüm tarihinden hareketle XIII. yüzyılın başlarında doğduğu söylenebilir. Adının başındaki “seyyid” unvanı onun muhtemelen Hz. Peygamber soyundan olduğu­nu gösterir. Türk ve İslâm Eserleri Müze-si’nde bulunan ve Selçuklu ağaç işçiliğinin güzel örneklerinden olan sandukasının üzerindeki kitabeye göre babası Selçuklu devlet adamlarından Mesud Paşa olup dedesinin adı Mahmud’dur. Onun Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî’nin amcasının oğlu olduğu şeklindeki rivayeti doğrulayacak bir kanıt bulunamamıştır. Ancak Necmeddin Ahmed (ö. 649/1251) adlı bir kar­deşi olduğu bilinmektedir. Mahmûd-ı Hayrânî’nin Baba İfyas ve Hacı Bektaş ile münasebet içinde bulunduğuna bakıla­rak bu çevrelere mensup olduğu söylene­bilir. XV. yüzyılın son çeyreğinde kaleme alınan Ebülhayr Rûmî’nin Saltuknâme’-sinde.onun Hayrânî nisbesini almasıyla “hayret” makamında temkin sahibi bir sûfî olması arasındaki ilgiyi açıklayan şu olay anlatılmaktadır: Bir velîler meclisinde Ahmed Fakih, Mevlânâ Celâleddîn-i Rû­mî ve Seyyid Mahmûd-ı Hayrânî’yi göre­meyince etrafındakilere böyle bir meclis­te onların niçin hazır bulunmadığını so­rar. Sarı Saltuk Mevlânâ’nın âşık, Seyyid Mahmûd’un hayret sahibi (hayran) oldu­ğunu, bu sebeple akıllılar meclisinde yer almadıklarını söyler.