Muti-Lillah (Abbasi) Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi

Ebü’l-Kâsım el-Mutî’-Lillâh el-Fazl b. Ca’fer el-Muktedir-Billâh el-Abbâsî (ö. 364/974) Abbasî halifesi (946-974).

301’de (913-14) doğdu. Babası Halife Muktedir- Billâh, annesi Slav asıllı bir câ­riyedir. Çevresinde meydana gelen hilâfet çekişmeleri yüzünden evini terkederek bir süre gizlilik içinde yaşadı. Büveyhîler’in Bağdat’a hâkim olması [11 Cemâziyelev-vel 334/ 19 Aralık 945] ona hilâfet yolunu açtı. Büveyhî Emîri Muizzüddevle, Önce Müstekfî- Billâh’a biat ettiyse de bir ay ka­dar sonra çeşitli suçlamalarla onu taht­tan indirip gözlerine mil çektirdi ve yerine Mutî’-Lillâh lakabıyla Ebü’I-Kâsım Fazl’ı geçirdi.[22 Cemâziyelâhir 334 / 29 Ocak 946] Hilâfeti elde etmek amacıyla 349’da (960) Müktefî-Billâh’ın oğlu îsâ Azerbay­can’da ve 357’de (9681 Müstekfî-Billâh’ın oğlu Muhammed İrak’ta ortaya çıktılarsa da başarılı olamadılar.

358’de (969) Fâtımîler’in Mısır’ı ele ge­çirmesi üzerine Abbasî hilâfeti için büyük bir tehlike baş gösterdi. Mutî’-Lillâh onla­rın Bağdat’a ve Suriye’ye yayılmasını en­gellemek için Büveyhîler. Hamdânîler ve Karmatîler’le İş birliği yaptı. Bu ittifak bir ölçüde başarılı oldu; Büveyhîler ve Hamdâ-nîler’in de yardımıyla Karmatîler, 363 (973-74) yılına kadar Fâtımîler’in Suriye’ye iler­lemesini önlediler ve bu bölgede Mutî – Lil­lâh adına hutbe okuttular. Onun dönemin­de Bizanslılarla mücadele âdeta Halep Hamdânîleri’ne bırakılmıştı. Bizanslılardın saldırı, yağma ve katliamları İslâm dünya­sında büyük tepkilere yol açtığı gibi Mutîin konumunu da olumsuz yönde etkiliyordu. Özellikle 361’de (971-72) Urfa’nın ele ge­çirilmesinden sonra Nusaybin ve Diyarbe-kir’in tahrip edilerek katliamlarda bulunul­ması Mutî’i çok zor duruma düşürdü. Kat­liamlardan kurtulabilen insanlar Bağdat’a gelerek tedbir alınmasını istediler; fakat halifenin ne askerî ne de malî gücü vardı. Bununla birlikte Büveyhî Emîri Bahtiyar ondan Bizanslılar’a karşı kullanılmak üze­re 400.000 dirhem almayı başardı.