Mehmet Suphi Ezgi Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

Mehmet Suphi Ezgi (1869-1962) Türk mûsikisi âlimi ve bestekârı.

İstanbul Üsküdar’da doğdu. Babası Telgraf ve Posta Nezâreti muhasebe mü­meyyizi İsmail Zühdü Bey, annesi Emi­ne Hanım’dır. Orta öğreniminden sonra girdiği Askerî Tıbbiye’den 1892’de tabip yüzbaşı olarak mezun oldu ve Bingazi’-deki 58. Alay’ın birinci taburuna hekim tayin edildi. Mehmet Suphi asabiye mü­tehassısı olarak uzun süre burada gö­rev yaptı. Bu arada Osmanlı-İtalyan har­bine katıldı ve 1913 yılında İstanbul’a döndü. I. Dünya Savaşı yıllarında mira­lay rütbesiyle Beykoz Serviburnu Emrâz-ı İntâniyye Hastahanesİ başhekimli­ğinde bulundu. İstiklâl Harbi başladıktan sonra Anadolu’ya geçti ve Ankara Mer­kez Hastahanesİ başhekimliği yanında çeşitli yerlerde hekimlik yaptı. Cumhu-riyefin ilânını müteakip askeriyedeki gö­revinden emekliye ayrıldıysa da dokuz yıl daha çeşitli yerlerde hükümet ve be­lediye tabipliği gibi resmî görevlerde bu­lunduktan sonra istifa etti.

1932 yılında İstanbul Belediye Konser-vatuvarı Tarihî Türk Mûsikisi Eserlerini Tasnif ve Tesbit Heyeti üyeliğine tayin edildi. Böylece Ezgi’nin hayatında, Türk mûsikisi inceleme ve araştırmaları doğ­rultusundaki çalışmalarının ağırlık ka­zandığı yeni bir dönem başlamış oluyor­du. Bu heyetteki çalışmaları on beş yıl sürdü. Son yıllarını Beykoz’da münzevi bir şekilde geçirdi. 12 Nisan 1962 tari­hinde vefat etti ve Zincirlikuyu Mezarlığı’na defnedildi.

Fransızca yanında Arapça ile Farsça’­ya vâkıf ve mûsikiden dinî ilimlere ka­dar uzanan çeşitli alanlarda geniş bir kültüre sahip olan Ezgi asıl şöhretini Türk mûsikisi çalışmalarıyla elde etmiş­tir. Henüz beş yaşında iken mahalle mektebinde okuduğu ilâhilerle dikkati çek­ti. Aynı zamanda hanende ve sazende olan babasının evinde düzenlediği ve dev­rin belli başlı musikişinaslarının iştirak ettiği toplantılara önceleri sesiyle katıl­maya başladı. İlk mûsiki derslerini on iki yaşlarında, keman hocalığı da yapan Muzıka-i Hümâyun Kolağası Tahsin Bey-den alan Ezgi, kısa sürede evlerindeki toplantılara kemanı ile iştirak edecek bir seviyeye geldi. Babasının kanun hocası Kanunî Hacı Arif Bey’den Batı no­tası. Rauf Yekta Bey’den işaretli Ham-parsum notası öğrendi. Daha sonra da bunun gizli Hamparsum denilen şeklini çözdü. On yedi yaşında Zekâi Dede’nin talebesi oldu ve ondan üç yıl kadar ders aldı. Zekâi Dede vasıtasıyla tanıştığı Kozyatağı Rifâî Tekkesi şeyhi Halîm Efen-di’den önce sînekeman, ardından tanbur dersleri aldı. Halîm Efendi’nin tanbur çalmayı III. Selim’in tanbur hocası İsak’ın talebesi Oskiyamdan öğrendiği göz önü­ne alınırsa geleneksel tanbur tavrının böylece Suphi Ezgi’ye intikal ettiği anla­şılır. Hocaları arasında ayrıca, Askerî Tıb-biye’de öğrenci iken derslerine devam ederek birçok fasıi geçtiği Medenî Aziz Efendi ve özellikle seçkin bir dinî mûsi­ki repertuvarı elde ettiği Bahariye Mevlevîhânesi şeyhi Hüseyin Fahreddin De­de ile 1911 “den sonra Batı mûsikisi ve armoni dersleri aldığı Edgar Manas’ın önemli bir yeri vardır.

Suphi Ezgi, meşhur musikişinaslardan aldığı çeşitli dersler sayesinde daha ön­ce yaşamış birçok mûsiki üstadının üs­lûbuna da nüfuz etti ve bunlar ileride katılacağı eser tesbiti çalışmalarının esa­sını oluşturdu. 1913te Hüseyin Sadeddin Arel ile birlikte, öncülüğünü Rauf Yekta Bey’in yaptığı Türk müzikolojisi incele­melerine katıldı. Daha sonra Arel ile Ez­gi’nin çalışmalarına İştirak eden Salih Murat Uzdilek’le birlikte “Arel – Ezgi – Uzdilek sistemi’ni ortaya koydu. Türk mû­sikisinin ses sistemindeki perdelerin ma­hiyetini tesbit eden bu düzen, uzun yıllar öncesine giden yoğun araştırmalar sonucunda meydana getirilmiştir. Tar­tışmaları günümüzde de süren Türk mû­sikisinin ana dizisi konusunda, Suphi Ezgi ile Rauf Yekta Bey arasındaki kar­şılıklı mektuplarda (1924) ve yine aynı şekilde Türk Musikisi Dergisi’nde Ez­gi’nin Muhyiddin Erev ve Ekrem Kara­deniz ile olan yazışmalarında ileri sürülen ve tartışılan fikirler mûsiki araştırmacıları için incelenmeye değer niteliktedir.

Ezgi, İstanbul Belediye Konservatuvarı Tarihî Türk Mûsikisi Eserlerini Tas­nif ve Tesbit Heyeti’nde önce Rauf Yek­ta, Ali Rifat Çağatay ve Ahmet İrsoy’la, ilk ikisinin vefatı üzerine (1935) Ahmet Irsoy ve Mesut Cemil’le birlikte, 1943 yılında lrsoy’un vefatından sonra da tek başına çalıştı. Bu çalışmalar, birçok ese­rin unutulmaktan kurtarılıp yeniden Türk mûsikisi repertuvarına kazandırılması bakımından büyük önem taşımaktadır.

Hamparsum ve Batı notasını iyi bilen Suphi Ezgi, bilhassa eser incelemesi es­nasında mukayeseler sonucu ortaya çı­kan farklılıkların giderilmesi hususunda gösterdiği titizlik ve gayretiyle tanınmış­tır. İyi bir tanburî idi. Aynı zamanda ney üflüyor, keman ve sînekeman da çalıyor­du. İcracılığının en önemli yönü ise gü­zel sesinin yanında kendine mahsus ta­vır ve üslûbunun hâkim olduğu hanen­deliğidir. Ezgi ayrıca pek çok talebe ye­tiştirmiştir. Bunlar arasında Kemal Batanay. Ercüment Berker. Fahri Kopuz, Lâika Karabey, Mesut Cemil, Yılmaz Öztuna, Ahmet Çağan, Arif Sami Toker ta­nınmış bazı isimlerdir.