Koca Davut Paşa Kimdir, Hayatı, Dönemi, Hakkında Bilgi

Koca Dâvud Paşa (ö. 904/1498) Osmanlı veziriazamı.

Arnavut asıllı olup Enderun’dan yetişti. Koca ve derviş lakaplanyla anılır. Çirmen sancak beyi iken Macaristan ve Vene­dik topraklarına yapılan akınlardaki ba­şarılarından dolayı 1470’te 700.000 ak­çe ile Ankara sancak beyiliğine, ardın­dan Anadolu beylerbeyi I iğine getirildi ve Karamanoğullan ile süregelen mücade­lede etkili oldu.

Yûsufca Mirza kumandasındaki Ak-koyunlu kuvvetlerinin Tokat’ı tahrip et­meleri olayında Konya Valisi Şehzade Mustafa’nın yardımına koşan ve Eflâtun-pınarı Savaşfnın kazanılmasında rol oy­nayan Dâvud Paşa Otlukbeli seferinde de öncü kuvvetlerine kumanda etti. 1477 kışında yapılan Tuna boyu seferinde hi­sarlardan atılan bir top mermisiyle göğ­sünden yaralandı. Aynı yıl Süleyman Paşa’nın yerine Rumeli beylerbeyi ligi ne tayin edildi. 1478 İşkodra seferinde Jebyak’ı (Xabiyacco) ele geçirdi. Ancak Vezîriâzam Karamânî Mehmed Paşa’ya mu­halefetinden dolayı azledilerek Bosna sancak beyiliğine gönderildi.

II. Bayezid’in tahta çıkışında yeniden Rumeli beylerbeyi I iğine getirilen Dâvud Paşa çok geçmeden vezirliğe yükseltildi ve 1483’te İshak Paşa’nın yerine vezîriâ-zamlığa tayin edildi. Macarlar Alacahisar (Kruşevac) taraflarına saldırdıklarında Ru­meli’yi savunmak için Sofya’ya gönderildi. Hersekzâde Ahmed Paşa’nın Memlükler’e esir düşmesi üzerine ise bizzat se­fere çıktı. 4000 yeniçeri ve 10.000 azeb-le hareket ederek elden çıkmış olan Ada­na ile Tarsus’u geri aldığı gibi Memlükler’le iş birliği yapan Turgutoğullan ile Varsaklar’a da gereken dersi verdi m 487 1492’de Arnavut âsileri üzerine gönde­rildiğinde de pek çok esir alarak geri döndü.

Dâvud Paşa on dört yıldan fazla süren veziri âza mlıktan 8 Mart 1497’de azledil­di, yerine Hersekzâde Ahmed Paşa ge­tirildi. Azline, padişahın damadı olan Ak-koyunlu Göde Ahmed’in Tebriz’e kaç­ması sebep olarak gösterilmiştir. Dime-toka’da oturmaya memur edilerek yıl­lık 300.000 akçe emekli maaşı bağlan­dı. Ertesi yıl orada vefat etti. naaşı İs­tanbul’a getirilerek külliyesinin önünde­ki türbeye defnedildi. Kaynaklarda ölüm tarihi 4 Rebîülevvel 904 olarak belirtildiği halde, türbe kitabesinde İbn Kemal’e ait olan ibaresinin ebced hesa­bıyla karşılığı 905 tarihini göstermekte­dir.

Vakıf kayıtlarına göre Dâvud Paşa’nın dört oğlu vardı. Bunlardan 1503’te Yanya sancak beyiliği yapan Mustafa II. Ba­yezid’in damadı olmuştur.

Âlimlere değer veren, fakirlere yardım eden, tecrübeli ve ihtiyatlı bir devlet ada­mı olarak tanınan Dâvud Paşa öte yan­dan bir hayli de servet edinmişti. Öldüğü zaman bıraktığı para 1 milyon duka olarak hesaplanmıştır. Terekesinin tesbitinde kazaskere “resm-i kısmet” ola­rak 2 milyon akçe verilmesi gerekmiş, ancak 5 yük yani 500.000 akçe üzerine anlaşma sağlanmıştır.

Dâvud Paşa birçok hayratın sahibidir. İstanbul’da Avratpazan yakınındaki cami, imaret, medrese, mektep, çeşme ve tür­beden oluşan külliyesi 1485’te tamam­lanmıştır. Külliyenin yakınındaki sur ka­pısı zamanla Dâvudpaşa Kapısı diye anı­lır olmuştur. İstanbul mahkemelerinden biri olan Dâvud Paşa Mahkemesi bu ca­minin yanında bulunuyordu. Ayrıca Te­kirdağ’a bağlı Yoncalu ve Bulgu köyle­rinde birer cami yaptırdığı, Ferecik ka­sabasına da içme suyu getirttiği bilin­mektedir. Bu tesislerinin giderlerini kar­şılamak üzere İstanbul, Edirne, Üsküp, Manastır, Bursa ve İznik’te pek çok dük­kân, han, hamam, köy ve bahçe vakfet­miştir.

Dâvud Paşa’nın Topkapı dışında dü­zenlediği ünlü ordugâh Rumeli seferle­rinde askerin toplanma yeri olmuştur. Padişahların seferlerinde otağ-ı hümâ­yun Dâvud Paşa sahrasında kurulur ve tuğlar buraya dikilirdi. Serdarla idare edilen seferlerde ise sancak-ı şerif orada teslim edilir ve yine orada karşılanırdı.

Diyanet İslam Ansiklopedisi