Kısaca Osmanlı’da Mimari, Dönemleri
Osmanlı’da Mimarî
Anadolu’da Selçukluların başlattıkları mimarî hareket Osmanlılar zamanında da, devirlere göre bazı özellikler göstererek devam etti. Çoğunluğunu dinî mahiyetteki eserlerin teşkil ettiği bu eserler köklerini Türk mimarî geleneğinden ve Selçuklu mimarîsinden alırsa da, Osmanlı mimarîsi Selçuklu mimarîsinden daha sade, ancak çok daha gelişmiş bir özellik arz eder. Tıpkı Selçuklularda olduğu gibi İslâm irşad ve iştiyakıyla meydana gelen Osmanlı devri mimarîsi genellikle
- Başlangıç devri (1300-1453),
- Klasik devir (1453-1720).
- Dış tesirler devri (1720-1900)
olmak üzere üç ana devreye ayrılarak incelenmektedir.
Osmanlı mimarî eserlerini, kullanılış gayelerine göre üç ana gurub etrafında toplamak mümkündür.
1. Dini mimarî: Camiler, mescitler, namazgahlar, tekkeler, dergâh ve zaviyeier, mezarlıklar, türbeler bu guruba girer. Padişahlar başta olmak üzere, üstün devlet adamları ve zenginler, mallarını Allah yolunda sarfetmenin şuurunda olarak İmparatorluğun her köşesini, başta camiler olmak üzere çeşitli dinî mahiyetteki mimarî eserlerle süslemişlerdir.
2. Askerî mimarî: Kaleler şehir surları, kışlalar, tophaneler, hisarlar, palankalar bu tip eserlerdir.
3. Sivil mimarî: Medreseler, çeşitli mektepler, imarethaneler, darüşşifalar, sebiller, çeşmeler, hamamlar, hanlar ve kervansaraylar, su kemerleri köprüler, kütüphaneler, muvakkıthaneler, çarşı ve bedestenler bu tip eserlerdir.
Umumun hizmeti için inşa edilen bu eserlerden ayrı olarak çeşitli saraylar, konaklar, yalı ve köşkler de Osmanlı mimarisinin ne derece yüksek ve gelişmiş bir sanat kolu olduğunu gösteren örneklerdir.