Kethüdazade Mehmet Arif Efendi Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi

Kethüdazâde Arif Efendi (1771-1849) Osmanlı âlimi.

Mehmed Arif Efendi İstanbul’da doğ­du. Büyükbabası Nizâm-ı Cedîd hareketi­nin önde gelen adamlarından, III. Selim’in annesi Mihrişah Sultan’ın kethüdası, Darphâne emini Yûsuf Ağa. babası reîsülulemâ Mehmed Sâdık Efendi’dir. An­ne tarafından soyunun Yavuz Sultan Se­lim’in nedimi Hasan Çan’a kadar uzandığı rivayet edilir. Arif Efendi babasının görevi dolayısıyla bir süre Medine’de kaldı. İstan­bul’a döndükten sonra öğrenime başlayıp imtihanla müderrislik ruûsu aldı (1795). Tırnovalı Müftîzâde Abdürrahim Efendi. Müftîzâde Palabıyık Mehmed Efendi ve kardeşi Milaslı Müftîzâde Abdürrahim Efendi, Vak’anüvis Âsim, Kadızâde Meh­med Efendi, Gelenbevî İsmail Efendi, Ho­ca Şekib Efendi, Müneccimbaşı Mehmed Rakım Efendi, Laz Mehmed Efendi ve Bulgarî İsmail Efendi gibi dönemin tanın­mış hocalarından tasavvuf, edebiyat, fel­sefe, riyâzî ilimler ve astronomi dersleri aldı. Hoca Neş’et’ten de okuduğu için Farsça bilgisi iyi olduğundan Fâtih Camii’nde ders okuduğu hocası Abdürra­him Efendi’ye Gülistan okuttu. Tahsilini tamamladıktan sonra tayin edildiği Ha­lep (1822-1823) ve Bursa kadılığı (1832) görevlerinde bizzat bulunurken Mekke (i8369, İstanbul (1838) ve Anadolu (1847) kazaskerliği görevlerinin sadece payele­rini aldı.

Döneminde daha çok İslâm felsefesi alanında şöhret kazanan Kethüdâzâde Arif Efendi meslekten bir ilim adamı de­ğildir. Ancak XIX. yüzyılın ilk yarısında ya­şayan ve hemen her konuda bilgi sahibi olan Osmanlı fikir adamlarının başında gelir. Bu dönemde daha çok ilmî, edebî ve fennî konularda sohbet toplantıları yapılan Beşiktaş Cem’iyyet-i İlmiyyesi’nin önde gelen isimlerinden Arif Efendi bu sohbetlerde felsefî ve edebî konularda konuşmuş, haftada iki gün İsmail Fer-ruh Efendi’nin Ortaköy’deki yalısında ya­pılan sohbetlere de katılmıştır.