Jacob Viner Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

VINER, Jacob (1892-1970)

Kanadalı iktisatçı. Marjinalist maliyet kuramına katkılarıyla tanınmıştır.

3 Mayıs 1892’de Montreal’de doğdu, 12 Eylül 1970’te öldü. 1914’te McGill Üniversitesi’ni bitirdi. 1922’de Harvard Üniversitesi’nden doktora derecesini aldı. 1925 yılında Chicago Üniversitesi’nde iktisat profesörü olan Viner, 1946-1960 arasında Princeton Üniversitesi’nde öğretim üyeliği görevinde bulundu. 1928-1946 arasında Journal of Political Economy’nin yayın yönetmenliğini yaptı. 1936-1942 arasında Maliye Bakanlığı’nda, 1943-1952 arasında ABD Gümrük Komisyonu’nda ve Merkez Bankası’nda danışmanlık görevlerinde bulundu. 1940’ta Amerikan iktisat Derneği başkanlığını yaptı.

Viner, 1921’de yayımladığı “Price Policies: The Determination of Market Price” (“Fiyat Politikaları: Piyasa Fiyatının Belirlenimi”) adlı makalesinde, piyasa koşullarının Neo Klasik varsayımlara uygunluğunu sorgulamakta ve tam rekabet koşullarının gerçek dünyada seyrek olarak gerçekleştiği sonucuna varmaktaydı. Yaklaşık on yıl sonra, iktisadi yazında önemli bir yer tutmaya başlayacak olan “eksik rekabet” tartışmalarında kullanılan öğelerin birçoğuna dikkat çektiği bu makalesinde, rekabetçi olmayan firmaların talep eğrilerinin negatif eğimini, ürün farklılaşmasını, reklam, paketleme ve tamamlayıcı hizmetler gibi fiyat dışı araçlarla rekabeti, üretim mallan arzında fiyat önderliğinin rolünü ve oligopol piyasalarda fiyatlama gibi sorunları söz konusu ederek, saf rekabet ve saf tekel arasındaki çeşitli piyasa biçimlerine değinmekteydi.

1931’de yayımladığı “Cost Curves and Supply Curves” (“Maliyet Eğrileri ve Arz Eğrileri”) adlı makalesi ise, maliyet kuramına ilişkin çözümsel araçları ilk kez ele almasıyla klasik bir metin durumuna geldi ve mikroiktisat ders kitaplarında yaygın olarak kullanılmaya başlandı. Marshall’ın sanayinin uzun dönem arz eğrisi yaklaşımını, tek tek firmalar için geliştirerek, marjinal maliyeti, firmanın toplam maliyetinin, ürünün büyüklüğüne göre türevi olarak tanımladı ve marjinal maliyetle ortalama maliyetin birbirleriyle ilişkisi üzerinde durdu. Azami kâr için gerekli olan marjinal maliyetin marjinal gelire eşit olması koşulu bu makalede formüle edilmekteydi. Firmanın uzun dönem ortalama maliyet eğrisinin, kısa dönem ortalama maliyet eğrilerinin alt noktalarını birleştiren ve Viner’in bu sonuca birlikte ulaştığı matematikçinin adıyla birlikte Wong-Viner teoremi olarak anılan zarf eğrisi de, Neo Klasik maliyet kuramı içinde önemli bir yer tutmaktadır.

Viner, uluslararası ticaretle ilgili çalışmalarında, Ricardo’nun karşılaştırmalı maliyetler kuramının, emek değer kuramı temelinden soyutlanarak, gerçek maliyetler üzerine kurulabileceğini göstermeye çalışmış, ancak bu çabası aynı dönemde Heckscher ve Ohlin tarafından geliştirilen fırsat maliyetlerine dayalı faktör donanımları kuramı karşısında dikkat çekmemiştir. 1952’de yayımladığı iktisadi gelişmeyi dış ticaret açısından ele alan kitabında, II.Dünya Savaşı’ ndan sonra yaygınlaşmaya başlamış olan dengeli büyüme, ithal ikamecilik, iç pazar için üretim tartışmalarına, azgelişmiş ülkelerin dış ticaret engellerinin kalkmasından ya da azalmasından kazançlı çıkacaklarını savunarak katılmıştır.

• YAPITLAR (başlıca): Studies in the Tbeory of International Trade, 1937, (“Uluslararası Ticaret Kuramı Üzerine Çalışmalar”); International Trade and EconomicDevelop-ment, 1952, (“Uluslararası Ticaret ve iktisadi Gelişme”); Problems of Monetary Control, 1964, (“Parasal Denetimin Sorunları”); Religious Thougbt and Economic Society, (ö.s.), 1978, (“Dinsel Düşünce ve iktisadi Toplum”).

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi