İslamda Bıyık Bırakmak, Şekli, Hükmü, Hakkında Bilgi

Bıyık hakkında Kur’ân-ı Kerîm’de her­hangi bir hüküm bulunmamakla birlik­te hadis kaynaklarının temizlik (taharet), kılık kıyafet (libas, ziynet) ve âdâb-ı mu­aşeret (edeb) ile ilgili bölümlerinde sa­kal ve bıyığa (Ar. şârib) temas eden bir­çok rivayetin yer aldığı görülmektedir. Bu rivayetlerin incelenmesinden anlaşı­lacağı üzere bıyıkla ilgili hükümler bü­tün peygamberlerin tavsiye edip uygu­ladığı ve selim yaratilışlı, sağ duyulu in­sanların tabii olarak benimseyip uygula­yacağı kurallar türündendir. Bu kurallara uymanın amacı sağlığı ko­rumak, temizliğe riayet etmek, güzel bir görünüme sahip olmak suretiyle insan­lara karşı saygı göstermektir. Bıyık hak­kında müstakil bir risale kaleme alan Süyûti, şekil ve görünüş gü­zelliğinin dinî bir yönünün bile buluna­bileceğini söylemiş ve güzel görünüşlü insanların söz ve davranışlarıyla daha etkili olacağına dikkat çekerek müftü, vaiz, hatip gibi din görevlilerinin bu ko­nuya önem vermeleri gerektiğini hatır­latmıştır.

Bıyığı kısaltıp düzeltme sünnetinin Hz. İbrahim İle başladığı kabul edilir. Hz. Peygamber bıyığını kısaltır ve müslümanla-nn da böyle yapmasını tavsiye ederdi. Hatta ashaptan birinin uzamış bıyığını bizzat kendisinin kesip kısalttığı nakle­dilmiştir. Müs­lümanların dış görünüşleri de dahil ol­mak üzere bütün yönleriyle kendilerine has bir insan tipi ve bir toplum meyda­na getirmelerini isteyen Hz. Peygamber’in müslümanlara bıyıklarını keserek Mecûsî ve müşriklere benzememelerini em­rettiği, bıyığını kısaltıp düzeltmeyenin İslâm toplumundan uzaklaşmış sayılacağını ifade ettiği rivayet edilmiş­tir.

Uzun bıyığı tasvip etmeyen İslâm âlim­leri bıyığın kısaltılmasının mı (taksîr), yok­sa traş edilmesinin mi (halk) daha iyi ola­cağı konusunda farklı görüşler ileri sür­müşlerdir. Bıyığı kısaltmayı tasvip et­mekle birlikte onu traş etmenin daha güzel olacağını söyleyen Tahâvî, Ebû Ha-nîfe, Ebû Yûsuf ve Muhammed’in de ay­nı görüşü benimsediklerini nakleder. Ba­zı Hanefî fıkıh kitapları ise bir ihtilâftan söz etmeksizin bıyığı kısaltmanın sün­net olduğunu söylemekte ve uzunluğu için de kaşı ölçü olarak vermektedir. İmam Mâlik bıyığın kısaltılmasına taraf­tar olup tamamen kesilmesini bir nevi işkence (müsle) olarak değerlendirmek­te ve böyle yapanların te’dib edilmesi gerektiğini belirtmektedir. Şafiî âlimle­rinden Nevevî de bıyıkların traş edilme­yip kısaltılmasının uygun olacağını ifade eder. Ahmed b. Hanbel’e göre ise bıyığın kısaltılması ile traş edilmesi arasında fark yoktur.

Bıyığın kısaltılması veya traş edilmesi hususunda ileri sürülen farklı görüşler, konu ile ilgili hadislerden ve bunların yo­rumlanmasından kaynaklanmaktadır. Çünkü kısaltmayı tavsiye eden hadis­ler olduğu gibi traş etmeyi öğütleyen hadisler de vardır. Bu hadislerde yer alan “halk” kelimesini kısaltma veya üst du­dağın kenarını aşan fazla kısmı kesme şeklinde yorumlayan çok sayıda âlim, kı­saltmayı emreden hadîsleri esas alarak bıyığın tamamen traş edilmesini doğru bulmamışlardır. Hanefiler, uzun bıyığın sahibini daha heybetli gösterdiğini düşü­nerek savaşa katılan kişilerin bıyıklarını uzatmalarını hoş karşılamışlar, hatta bu­nun müstehap olduğunu söylemişlerdir.

Diyanet İslam Ansiklopedisi