II. Anzavur Ayaklanması, İkinci Anzavur İsyanı Tarihi, Nedenleri, Sonucu

II. Anzavur Ayaklanması. 13 Şubat – 16 Nisan 1920 tarihleri arasında İstanbul hükümeti ve İngilizler tarafından desteklenen Ahmet Anzavur liderliğinde Kuva-yı Milliye karşıtı ayaklanma.

I. Anzavur Ayaklanması’nda yakalanmayan Ahmet Anzavur, Balıkesir, Biga taraflarında yeniden faaliyete başladı. Kuvayı Milliye aleyhinde “elimde ferman, göğsümde Kuran, kalbimde iman” diyerek propagandaya başladı, Pomak Gâvur İmam ve Çerkez Şah İsmail çeteleriyle anlaştı.  İlerleyen günlerde, hareket Gönen, Susurluk, Kirmastı (Mustafakemalpaşa), Bandırma taraflarına yayıldı. O günlerde, Ocak 1920’den beri süren isyan nedeniyle, Düzce dolayları da karışıklık içindeydi. Bölgedeki kuvvetlerle önlenmesi mümkün olmayan Anzavur, halka önce Allah, sonra Padişah tarafından gönderildiğini söyleyerek, etrafına çok sayıda eşkiya topladı. 13 Mart 1920’de, Anzavur’un Biga’ya doğru harekete geçmesi üzerine, yeterli kuvvete sahip olmadığı için kuzeye doğru çekilen Akbaş kahramanı Köprülülü Hamdi Bey, Anzavur’a katılmış azılı haydutlardan Gâvur İmam’a bağlı isyancılar tarafından kuşatıldı ve yakalanarak öldürüldü. Aynı gün,  Kuva-yı Milliye erlerinden de  yirmiyedi kayıp verildi. Yenice kuşatılınca da, muhafaza müfrezesi, çetecilerin eline geçmemesi için cephaneliği havaya uçurdu. Anzavur geniş bir bölgeyi ele geçirmişti. Nereye gitse, “Allahümme, salli ala, seyyidina Muhammed, hoş geldin Anzavur Ahmet” diye karşılanıyordu. Padişah kendisine paşalık vermişti. Ordu ve Kuvayı Milliye birlikleri onu bastırmaya kalkınca, eşraf uzlaştırıcı bir tutum takındı. Bir İngiliz savaş gemisi de Bandırma’ya geldi. Üstelik, Anzavur’a karşı görevlendirilen askerler disiplin tanımıyor, çapulculuk yapıyor ve her fırsatta kaçıyorlardı.

Anzavur gittikçe güçlendi, Gönen’i bastı, yarbay Rahmi Bey’i ve Müdafaai Hukuk ileri gelenlerini öldürttü, Kirmasti (Mustafakemalpaşa) – Bandırma çizgisini tutarak Bursa ve Balıkesir’i tehdit etmeğe başladı.
61.Tümen Komutanı Albay Kâzım (Özalp) Bey, güneyden Yunanlılar, kuzeyden Anzavur isyan kuvvetleri arasında kalmıştı. Çerkez Ethem’e bir mektup yazarak, Anzavur’a karşı harekete geçmesini istedi. Salihli’den Balıkesir’e geldi. O sıralarda, İstanbul Hükümeti, İzmit ve Adapazarı çevresine Hilâfet Ordusu kuvvetlerini sevketmekteydi. Çerkez Ethem kuvvetleri, 16 Nisan 1920’de, Taşköprü hattında sabahtan akşama kadar süren şiddetli bir çarpışma sonunda Anzavur kuvvetlerini yenerek dağıttılar. Anzavur Ahmet ve adamlarından altısı Bandırma’ya kaçmayı başardılar. Millî Kuvvetler, Çanakkale, Karacabey ve Kirmastı’ya girip asilerden temizlediler. Anzavur’a bağlı Gâvur İmam ve çetesi Gönen’den Balya ve Balıkesir yönünde harekete geçmişti. Anzavur kuvvetlerinin yenilmesi morallerini bozmuştu. Bunlar. Biga’ya kaçmak isterken, Çerkez Ethem’e bağlı kuvvetler tarafından yenildiler, bir kısmı yakalandı, bazıları kaçmayı başardılar. Kaçanlar takip edildiler ve bunların arasındaki Gâvur İmam da yakalandı ve öldürüldü. II. Anzavur Ayaklanması olayları böylece sonuçlandı.