I. Şuppiluliuma Kimdir, Hayatı, Dönemi, Hakkında Bilgi

ŞUPPİLULİUMA I ( ? – İÖ 1346)

Hitit kralı. Hitit Krallığı’tıı güçlü bir imparatorluk durumuna getirmiştir.

Doğum tarihi ve yeri bilinmiyor. Hattuşaş’da (Boğazköy) öldü. II.Tudhaliyas’m (Tudhalya) oğludur. Babasının ölümünden sonra tahta ağabeyi I.Arnuwandas geçti, daha sonra ise yeğeni III.Tudhaliyas tahtı devraldı. Yeğeninin tahta geçmesini hoş karşılamayan Şuppiluliuma İÖ 1380’de devlet yönetimini ele geçirdi.

Krallığının ilk yıllarında Hitit ülkesini iç istikrara kavuşturmak için uğraştı. Başkent Hattuşaş’ı yeniden inşa etti, çevresini güçlendirdi. İlk olarak bugünkü Elazığ dolaylarında yerleşik olduğu sanılan İşuwa Krallığı ile çatıştı. Ardından Mitanni Krallığı üzerine yürüdüyse Je başarılı olamadı. Bu arada zaman zaman çatıştıkları Kaşkalar’ın saldırıya geçmesi üzerine kuzeye yöneldi. Daha sonra Anadolu içinde güvenliği pekiştirmek için doğudaki Azzi-Hayaşa ülkesi ile bir tür saldırmazlık ve askeri ittifak antlaşması yaptı. Antlaşmayı pekiştirmek için kızını da bu ülke kralı Hukkana’ya verdi. Yine siyasal durumunu güçlendirmek amacıyla Mitanni ile aralarında tampon ülke konumundaki Kizzuwatna ile de bir antlaşma yaparak bu ülkeyi de tarafsızlaştırdı ve Kuzey Suriye üzerine baskı uygulamaya başladı.

Şuppiluliuma Kuzey Suriye’de ilerleyerek Hurri egemenliğindeki Kargamış’ı ele geçirdi. Bu arada iki komutanını bugünkü Bika Vadisi’nde bulunan Amka ülkesi üzerine gönderdi. Burası Mısır’ın egemenlik bölgesi idi. Ancak Mısır’da kral Tutankamon ölmüş ve siyasal bir boşluk doğmuştu. Tutankamon’un dul ve çocuksuz eşi Ankhesenamen, Şuppiluliuma’ya bir mektup göndererek bir oğlunu kendisine eş ve Mısır’a kral olmak üzere göndermesini istedi. Ancak aradan geçen süre içinde Mısır’da tahtı ele geçirmek isteyen çevreler isteklerini gerçekleştirdiler ve İÖ 1350’de Şuppiluliuma’nın oğlu yolda pusuya düşürülerek öldürüldü. Hititler bu olaya sert tepki gösterdiler ve Şuppiluliuma sefere çıkarak Mısır ordusunu yenilgiye uğrattı. Bu savaş daha sonra Kadeş Antlaşması ile bitecek olan Hitit-Mısır Savaşı’nın başlangıcı oldu.

Şuppiluliuma, Halep’te oğlu Telepinu’yu, Karga-mış’ta ise oğlu Piyaşili’yi (Şarrikuşuh) kral olarak bıraktı. Yeniden Mitanni Krallığı üzerine yürüdü ve Fırat’ı aşarak başkent Wassukani’yi yağmaladı. Bu yenilginin doğurduğu kargaşalıklar sırasında Mitanni parçalandı ve kral Tuşratta’nın oğlu Mattiwaza Hitit-ler’e sığındı. Şuppiluliuma, Mattiwaza’nın Mitanni tahtım ele geçirmesine yardım edeceğine söz vererek bir antlaşma yaptı. Kargamış Kralı Piyaşili’nin Mitanni başkenti Wassukani’yi yeniden ele geçirmesi sonucu Şuppiluliuma’nın planı gerçekleşti ve artan Asur tehdidine karşı Suriye’deki Hitit egemenliği örtülü bir biçimde yeniden sağlama alınmış oldu. Şuppiluliuma Suriye seferinden sonra getirilen savaş tutsaklarının taşıdığı bir veba salgını sırasında öldü. Yerine kısa bir aradan sonra oğlu II.Murşil geçti.

Hitit Krallığı’m güçlü bir imparatorluk durumuna yükselten Şuppiluliuma, başarılı bir asker olmanın yanı sıra başarılı bir siyaset adamı idi. Dış politikasının göze çarpan en önemli özellikleri, güç kazanmak içiıı gerektiğinde antlaşmalar yapması, gerektiğinde ise zora başvurması, antlaşmaları sülaleler arasında evlenmeler ile pekiştirmesi, ele geçirdiği yerleri oğullarının yönetimine bırakarak merkezi otoriteyi güçlü tutması ve buralarda Tanrılara ve geleneklere saygı göstererek olası tepkileri yatıştırmaya çalışmasıdır.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi