I. İzzeddin Mesud Kimdir, Hayatı, Dönemi, Hakkında Bilgi

Ebü’l-Feth (Ebü’l-Muzaffer) İzzüddîn Mes’ûd b. Meudûd b. İmâdiddîn Zengî b. Aksungur (ö. 589/1193) Musul atabeği (1180-1193).

Hayatı hakkındaki ilk bilgiler ağabeyi II. Seyfeddin Gazi dönemine aittir. Babası Kutbüddin Mevdûd ölünce yerine II. Sey­feddin Gazi geçmiş, ülkenin idaresi de nüfuzlu kumandanlardan Fahreddin Abdül-mesîh’e bırakılmıştı. Fahreddin Abdülme-sîh’in Musul halkına iyi davranmadığını kendisine yapılan şikâyetlerden öğrenen Nûreddin Mahmud Zengî Musul’a bir se­fer düzenledi (566/1170). Bunun üzerine endişeye kapılan Fahreddin Abdülmesîh, Mes’ûd b. Mevdûd’u Azerbaycan Atabeği İldeniz’e gönderip yardım istedi. Nûred­din Mahmud Zengî, İldeniz’in elçisine İl-deniz’in Gürcüler’le mücadeledeki başarı­sızlığını hatırlatıp kendi işine bakmasını ve Zengî ailesinin iç işlerine karışmama­sını, maksadının Musul’u istilâ etmek de­ğil yeğenleri arasındaki ihtilâfları hallet­mek olduğunu bildirdi.

Mesud, Seyfeddin Gazi döneminde dev­let idaresinde aktif olarak görev aldı. Nû­reddin Mahmud’un ölümü üzerine (569/ 1174) Selâhaddîn-i Eyyûbî Suriye’yi hâki­miyeti altına almak amacıyla Mısır’dan yola çıktı. Seyfeddin Gazi bundan endişe ederek büyük bir ordu hazırladı ve ku­mandanlığına kardeşi Mesud’u getirdi. Halep’i kuşatmakta olan Selâhaddîn-i Ey­yûbî, Mesud’un yola çıktığını duyunca ora­dan uzaklaştı (570/1175). Mesud, amca­zadesi Halep hâkimi el-Melikü’s-Sâlih İs­mail b. Nûreddin’e yardım için Halep’e gitti. Halep askerlerinin de kendisine ka­tılmasıyla büyük bir ordu oluştu. Selâhaddin, Mesud’un hareketini haber alarak yola çıktı ve iki ordu Kurûn-ı Hama deni­len yerde karşı karşıya geldi. Elçilerin ba­rış çabaları sonuç vermeyince savaş ka­çınılmaz oldu. Sonuçta Mesud yenildi ve bazı kumandanları esir düştü. [19 Ra­mazan 570/13 Nisan ]Selâhaddin, kendisine bağımsızlık yolunu açan önem­li bir başarı olarak değerlendirilen bu savaşın ardından ikinci defa Halep’e gel­di. Halep hâkimi el-Melikü’s-Sâlih Maar-retünnu’mân, Kefertâb ve Bârîn’e karşı­lık Halep’i Selâhaddin’e vermek zorunda kaldı.

Bu sırada hastalığı ağırlaşan Seyfeddin Gazi ülkeyi oğlu Muizzüddin Sencer Şah’a bırakmak istedi. Ancak Mesud buna razı olmadı. Başta Mücâhidüddin Kaymaz ol­mak üzere büyük emirler de Seyfeddin Gazi’ye Mesud’un hem yaşça büyük hem de akıllı bir idareci olduğunu söyleyip ül­keyi ona bırakması ve oğullarına bazı şe­hirleri iktâ etmesinin daha uygun olaca­ğını söylediler. Seyfeddin bu görüşü kabul edince Mesud atabeg ilân edildi (576/ 1180)- Halk çok hiddetli ve atılgan olan Mesud’un atabeg olmasından korkuyordu. Ancak Mesud idarî sorumluluğu üstle­nince halka çok iyi davranmaya başladı.