I.Ammenemes Kimdir, Hayatı, Dönemi, Hakkında Bilgi

AMMENEMES I ( ? – İÖ 1962)

Mısır firavunu. On ikinci hanedanlığın kurucusudur.

Aşağı Mısır’da Elephantine bölgesinde doğduğu sanılmaktadır. Babası Sesostris adlı halktan bir kişiydi. On birinci hanedanlığın son firavunu III. Nepto-vere Mentuhotep’in zirliğini yaptı. Mentuhotep’in ölümünden sonra ortaya çıkan iç savaşı, eyalet yöneticilerinin de yardımıyla sona erdirerek birliği sağladı ve İÖ 1991’de tahta çıkarak on ikinci hanedanlığı kurdu. Kraliyet ailesinden gelmediğini herkese açıkladı ve adının başına “yeniden doğuşu sağlayan” anlamına gelen Vehem-Mesvet lakabını ekledi. Böylece Mısır tarihinde yeni bir dönem açtığını belirtmiş oluyordu. I. Amenemhet adıyla da anılmaktadır.

I.Ammenemes on birinci hanedanlık döneminde, Aşağı Mısır’ı Teb kentinden yönetmenin getirdiği güçlükleri görmüştü. Bu nedenle başkenti daha merkezi bir bölgeye taşıdı. Burada kurduğu kente “iki ülkeyi kavrayan” anlamına gelen It-tovy adını verdi. Tahta çıkışı sırasında ona yardım eden eyalet yöneticilerini merkezi yönetim içinde önemli yerlere getirdi. Soydan gelen ayrıcalıklarına dokunmadı. Ancak, eyaletler arasında doğabilecek rekabeti engellemek ve herhangi bir yöneticinin bölgesi dışına yayılmasını önlemek amacıyla, eyaletlerin kesin sınırlarını çizdi.

Hükümdarlığının ilk yıllarında eyalet yöneticilerinden Beni Hasan’la birlikte, yirmi gemiden oluşan bir donanmayla Nil üzerinden Elephantine’e dek gitti. Yönetimine karşı direnişleri bastırdı. Nil deltasının doğusunda sürekli akınlar yapan Asya göçebelerini püskürterek düzeni sağladı. Deltayı korumak amacıyla her iki kıyıya da kaleler yaptırttı.

Teb Tanrısı Amon’a çok bağlıydı. Onu, tanrılar arasında birinci sıraya yükseltti. Amon tapınağına kimi bölümler ekletti, ayrıca Aşağı Mısır’da tapmaklar yaptırttı. Döneminde Sina’daki bakır madenleri işletildi. İÖ 1971’de büyük oğlu I.Sesostris’i yardımcısı yaptı. On yıl boyunca, Mısır’ı baba oğul birlikte yönettiler. Sesostris, Aşağı Numibia’da (Sudan) denetimi sağlamak için bir sefer düzenledi, ikinci Çav-lan’m yakınında Korosko bölgesine dek bu toprakları ele geçirdi. Stratejik noktalara kaleler yaptırttı.

İÖ 1962’de, Sesostris, Libya üzerine bir sefere çıktığı sırada I.Ammenemes bir suikast sonucu öldürüldü. Sesostris babasının yerine tahta çıkmak için başkente döndü. Babasının ağzından yazılmış “Amenemhet’in Buyrukları” adlı belgeyi buldu. I.Amme-nemes, suikastı anlatıyor ve oğluna yönetimle ilgili öğütler veriyordu. “Sinuhe’nin Öyküsü” başlığını taşıyan diğer bir belgede de Sesostris’in babasının ölüm haberini alması ve yönetiminin başarıları anlatılmaktadır.

•    KAYNAKLAR: Alan H.Gardiner, Egypt of the Phara-ohs, 1961; H.E.Winlock, The Rise and Fail of the Middle Kingdom in Thebes, 1947.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi