Hieronymus Fabricius Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

Fabricius’un insan ve hayvandaki dölüt gelişimini incelediği ve ilk kez eteneyi (plasenta) tanımladığı De formato foetu (“Dölüt Oluşumu Üzerine”) ve De formatione ovi etpulli (“Yumurta ve Civcivin Oluşumu Üzerine”) adlı yapıtları, karşılaştırmalı embriyoloji alanını açan öncü çalışmalardır. Bu kitaplardan ilkinde, insanda ve hayvandaki dölüt evresinin son aşamalarını karşılaştırmalı bir biçimde inceleyen Fabricius, ikinci yapıtında da yumurtanın oluşumunu, dölyatağının işlevini, civcivin gelişimini anlatmıştır. Değişik etene tiplerini sınıflandırdığı bu çalışmasında, dölütün gelişmesi için gerekli besinlerin ve hayat veren ruhun göbek damarlarından geçtiğini öne sürmüştür. Kalbi ilk oluşan organ olarak kabul eden ve tüm üreme malzemesinin dişiden geldiğini ileri süren Aristoteles’e karşı, erkek tohumunun (sperma) üremenin hem malzemesi hem de nedeni olduğu yolundaki Galenos savını benimseyen Fabricius, ilk oluşan organın akciğerler değil kan olduğunu ileri sürerek Galenos’tan ayrılmıştır.

Cerrahiyle ilgili kitaplarında tümör, ülser, kırık ve çıkıkların, ayrıca gırtlak anatomisi, göz merceği, solunum mekanizması ve kas hareketlerinin tanımını yapan Fabricius, Operationes chirurgicae (“Cerrahi İşlemler”) adlı kitabında da çeşitli cerrahi aletlerine ve tekniklerine ilişkin tartışmalara yer vermiştir.

Fabricius, güçlü dinsel etkilerle bilimsel araştırmanın içiçe geçtiği Rönesans Dönemi’nin genel özelliklerini yansıtmakla birlikte, anatomi, embriyoloji ve cerrahi alanındaki bilimsel açılımların öncülerinden biri olarak tıp tarihinin önemli kişilerindendir.

• YAPITLAR (başlıca): Tabulae anatomicae, 1600, (“Anatomi Tabloları”); £>e venarum ostiolis, 1603, “Toplardamar Kapakçıkları”); De formato foetu, 1604, (“Dölüt Oluşumu Üzerine”); . Operationes chirurgicae, 1619, (“Cerrahi İşlemler”); De formatione ovi et pulli, 1621, (“Yumurta ve Civcivin Oluşumu Üzerine”); Opera omnia anatomica et physiologica, 1625, (ö.s.), (“Toplu Anatomi ve Fizyoloji Yapıtları”).

• KAYNAKLAR: H.B. Adelmann, The Embryological Treatises of Hieronymus Fabricius, 1942; K.J. Franklin, De venarum ostiolis 1603 of Hieronymus Fabricius, 1933.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi