Gümülcine Nerede, Tarihi, Eserleri, Hakkında Bilgi

Gümülcine. Yunanistan’ın Trakya kesiminde eski bir Osmanlı kasabası.

Bugün Komotini adıyla anılmakta olup Türkiye-Yunanistan sınırının 98 km. ba­tısında, Yunanistan-Bulgaristan sınırının 23 km. güneyinde, güneydeki Ege deni­zine 40 km. uzaklıkta, Selanik-İstanbul demiryolunun geçtiği geniş ovada kurul­muş yaklaşık 40.000 nüfuslu bir yerle­şim merkezidir. Birçok camii, kalabalık Türk nüfusu ve Pomak azınlığı ile Gümülcine, Batı Trakya müslumanlarının dinî ve kültürel merkezidir. Müftülük merkezi olmasının yanı sıra burada bir­çok Türk okulu da bulunmaktadır. 1371’den 1912’ye kadar kesintisiz olarak Os­manlı idaresi altında kalmıştır.

1207’de meydana gelen Bulgar istilâsı sırasında bugünkü şehrin 5 km. batısın­daki Mosinopolis şehrinin yıkılmasından sonra küçük bir kasaba olarak kurulan Gümülcine’nin ilk çekirdeğini, 380-385 yılları arasında Roma İmparatoru Theodosios tarafından yaptırılan ve 1331’den beri Koumoutsina adıyla bilinen kale teş­kil eder. Buranın ilk sivil sakinlerini de Mosinopolis’ten kaçanlar oluşturmuştur. Günümüzde şehrin merkezinde bulunan ve büyük bir bölümü ayakta kalan bu ka­le dikdörtgen şeklinde olup (125 x 140 m) Bizans dönemi sonlarında 350-450 kişiyi barındırabilecek büyüklükteydi. 1344’te Aydınoğlu Umur Bey tarafından zapte-dilen şehir bu tarihten itibaren Gümül-cine adıyla anıldı. Nitekim bu olayı anla­tan Enverî. Düsfûmdme’sinde burayı “Gümülcüne” şeklinde kaydeder. Bugün­kü Yunanca adı İse Koumoutsina’dan gel­mekte olup ilk defa 1344’te Gregoras tarafından Umur Bey’İn şehre yönelik saldırıları anlatılırken kullanılmıştır.

İlk Osmanlı kroniklerinde, Gümülcine’­nin Osmanlı hâkimiyetine girişiyle ilgili olarak Gazi Evrenos Bey’in 762 (1361) yılı civarındaki akın faaliyetleri gösteri­lir; bazı kaynaklarda ise 1363 tarihi veri­lir. Yunan ilim adamları 1361 tarihini ka­bul etmektedirler. Ancak son zamanlar­da yapılan araştırmalarda buranın zap­tının, Osmanlılar’ın Trakya’yı kontrol al­tına aldıkları 1371 Maritsa (Meriç, Çir-men) savaşından biraz önce gerçekleşti­rildiği üzerinde durulmaktadır. Evrenos Bey, 1371’den 1383’e kadar burayı uç merkezi üssü olarak kullandı. 1383’te uç merkezini yeni fethedilen Siroz’a (Serres) nakletti. Gümülcine’de kaldığı dö­nemde İslâmî hayatın başlangıcını sim­geleyen birçok bina yaptırdı. Bunlar ara­sında imaret, kubbeli bir cami ve çifte hamam vardı. Günümüzde Evrenos Bey İmareti ve Eskicami hâlâ ayaktadır. Her ikisi de Balkanlar’daki en eski Türk yapılarındandır.