Gotthold Eisenstein Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi

EISENSTEIN, Ferdinand (1823-1852) Alman, matematikçi. Resiprosite,modüler biçim, fonksiyonlar ve çokte-rimlilerin indirgenemezliğine ilişkin çalışmalarıyla matematiğe önemli katkılarda bulunmuştur.

Ferdinand Gotthold Max Eisenstein, 16 Nisan 1823’te Berlin’de doğdu, 11 Ekim 1852’de aynı kentte öldü. Berlin’deki Friedrich Wilhelm Gymnasium’da okurken, 1842’de ailesiyle birlikte İngiltere’ye göç etmesi lise öğreniminin yarıda kalmasına neden oldu. İngiltere’deyken kendi kendine matematik çalışarak Gauss’un Disquisitiones Arithmaticae’sini inceledi ve eliptik fonksiyonlar kuramını öğrendi. Ertesi yıl döndüğü Berlin’de dışarıdan bitirme sınavlarını vererek lise diplomasını aldı ve Berlin Universitesi’ne girdi. 1844’te ünlü Crelle’s Journal’de yayımlanan, dördüncü dereceden dört bilinmeyenli bir denklemin çözümüne ilişkin çalışması, ölümüne değin hem maddi, hem manevi desteğini göreceği von Hum-boldt ile tanışmasını sağladı. Bu çalışmayı, hepsi aynı yıl içinde yayımlanan yirmi dört incelemesi izleyince, Almanya’nın önde gelen tüm matematikçilerinin, bu arada Gauss’un da ilgisini çeken Eisenstein’e 1845’te Breslau Üniversitesi’nce onur doktorası verildi. Ancak, 1848’de siyasal nedenlerle tutuklanması ve “cumhuriyetçi” olduğuna ilişkin söylentilerin yayılması, Eisenstein’m parasal desteklerinin azalmasına ve sağlığının giderek bozulmasına yol açtı. Berlin Universite-si’ndeki dersleriyle büyük ilgi görmesine karşın, profesörlüğe getirilmesine ilişkin öneriler iki kez geri çevrildi ve 29 yıllık yaşamının ancak son yılında, 1852’de Berlin Bilimler Akademisi üyeliğine seçildi. Hemen hemen tümü Crelle’in dergisinde yayımlanan makaleleri de, 1975’te, Mathematische Werke (“Matematik Çalışmaları”) adı altında iki ciltte derlendi.

Eisenstein çok kısa olan yaşamında ikinci ve üçüncü dereceden formlar, resiprosite teoremleri, eliptik fonksiyonlar kuramı, Abei integralleri, sonsuz çarpımlar, asal sayıların kare toplamları olarak gösterimine ilişkin teoremler ve çokterimlilerin indirgenemezlik koşulları üstüne önemli çalışmalar yapmış ve bu alanlara özgün katkılarda bulunmuştur.

Eisenstein serisi, Eisenstein ölçütü ve Eisenstein çokterimlisi gibi onun adını taşıyan birçok kavram, çağdaş matematikte önemli bir yer tutmaktadır. Örneğin, katsayıları tamsayı olan

f (t) = αo + αı t + α2t2 + —– +    α4t4

çokterimlisi için, kendisi yalnız ve yalnız αn’i bölen ve karesi αo’1 bölmeyen bir p asal sayısı varsa, / (t) çokterimlisinin rasyonel katsayılı çarpanlara ayrılamayacağını öne süren Eisenstein ölçütü, rasyonel katsayılı çokterimliler halkasında indirgenemezlik konusunun temel araçlarından biridir.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi