Gaspard Bauhin Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

BAUHIN, Gaspard (1560-1624)

İsviçreli botanik ve anatomi bilgini. Bitki sınıflandırmasında sonradan Linnaeus’un geliştireceği “ikili adlandırma” sistemini ortaya atmıştır.

17 Ocak 1560’ta Basel’de doğdu. 1577-1578 arası Padova Üniversitesi’nde Fabricius ab Aquapendente’ nin öğrencisi oldu. Öğrenimini Basel Üniversitesi’n-de sürdürerek 1581’de lisansüstü derecesini aldı, aynı üniversitede 1582’de Yunanca, 1588’de anatomi ve botanik, 1614’te de tıp profesörü oldu. 5 Aralık 1624’te Basel’de öldü.

Bauhin’in anatomi incelemelerini kapsayan tek yapıtı Theatrum arıatomicum (“Anatomi Tanımlaması”) o zamana dek yapılmış anatomi çalışmalarının en iyilerinden sayılır. 1605 tarihli bu yapıtta, sinirleri, damarları ve kasları numaralayarak belirtme yönteminin yerine, en belirgin özellikleriyle tanımlayarak adlandırma sistemini getirmiştir. İnce ve kaim barsaklar arasında sindirilmiş besinlerin sınırlı ve tek yönlü geçişini sağlayan kapakçık Bauhin’in adını taşımakla birlikte, bu kapakçığı onun bulup bulmadığı kesin olarak bilinmiyor.

Bu özenli anatomi çalışmasının ötesinde,Bauhin’ in bilim tarihine en büyük katkısı, bitki sınıflandırmasına getirdiği temel ve akılcı çözümdür. O çağın botanikçileri, tanımlanan bitkilerin sayısı arttıkça yetersiz kalan alfabetik bitki listelerinin yerini alacak sistemli bir yöntem arayışı içindeydiler. Aristoteles’ ten başlayarak Cesalpino’ya kadar tüm sınıflandırma çalışmalarını inceleyen Bauhin, bitkiler arasındaki benzerlikleri gözeterek yapılan sınıflandırma ile bitki adlandırması arasında bir koşutluk olması gerektiğini düşündü. Bu düşünce de onu, bitkiler arasındaki benzerliği ve türsel ilişkileri vurgulayacak yeni bir adlandırmaya götürdü. Böylece, bitkilere ilk kez bir cins ve bir tür adı vererek, çağdaş biyoloji adlandırmasına çok benzeyen ikili adlandırma sistemini geliştirdi. Bauhin’in, 1623’te yayımladığı ve altı bin kadar bitkiyi adlandırarak çizimleriyle birlikte tanıttığı Pi-nax theatri botanici (“Resimli Botanik Tanımlaması”) adlı yapıtında da açıkladığı gibi, bu adlandırmada bitkiler, her ikisi de Latince olmak koşuluyla önce cins, sonra tür adıyla belirtilir. Örneğin, yonca bitkisinin bilimsel adı Medicago sativa’dır; uzlaşmalı olarak cins adı büyük, tür adı küçük harfle başlar.

Bauhin, kendisinden sonra Ray ve Linnaeus’un da benimseyerek geliştirecekleri bu adlandırma sisteminin kurucusu ve sınıflandırma yasalarını inceleyen taksonomi biliminin öncüsü sayılır.

•    YAPITLAR (başlıca): Prodromas theatri botanici, 1596, (“Botanik Tanımlamasına Giriş”); Theatrum anatomicum, 1605, (“Anatomi Tanımlaması”); Pinax theatri botanici, 1623, (“Resimli Botanik Tanımlaması”).

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi