Florian Znaniecki Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

ZNANİECKİ, Florian Witold (1882-1958)

Polonyalı sosyolog. Çalışmalarında sosyolojinin tanımı ve sınırları üzerinde durmuştur.

15 Ocak 1882’de Swiatniki’de doğdu, 23 Mart 1958’de ABD’nin Illinois Eyaleti’nde Champaign’de öldü. Milliyetçi gösterilere katıldığı gerekçesiyle Varşova Üniversitesinden çıkarıldıktan sonra, Cenevre, Zürich, Paris ve Krakovi üniversitelerinde öğrenim gördü. 1909’da Krakovi Universitesi’nden felsefe doktorası aldı. Polonyalı Göçmenleri Koruma Derneği’nde yönetici olarak çalışırken tanıştığı ABD’li sosyolog W.I.Thomas’m davetini kabul ederek, 1914’te Chicago Üniversitesi’ne geçti ve Thomas ile birlikte çalışmaya başladı. 1920’de Polonya’ya dönerek Poznan Üniversitesi’nde sosyoloji profesörü oldu. 1922’de Polonya Sosyoloji Enstitüsü’nü kurdu ve Polish Sociological Review adlı dergiyi yayımlamaya başladı. 1932-1934 arasında ve 1939’da Cohımbia Üniversitesi’nde konuk profesör olarak bulundu.

II.Dünya Savaşı’nın başlamasının ardından Urbana’ daki Illinois Üniversitesi’ne geçti ve 1950’de emekli oluncaya değin bu üniversitedeki görevini sürdürdü. 1953’te Amerikan Sosyoloji Derneği’nin başkanlığına seçildi.

Znaniecki W.I.Thomas ile birlikte yazdığı The Polish Peasant in Europe and America’dz. (“Avrupa’ da ve Amerika’da Polonyalı Köylüler”) göçmen topluluklarda geleneksel toplumsal denetimin zayıflamasının yol açtığı bireysel davranış biçimini inceledi ve yaşamöykülerinden yola çıkarak kişiliğin sosyolojik açıdan irdelenmesi için bir çerçeve çizdi. Polonyalı göçmenlerin içinde bulunduğu toplumsal etkileşim sürecini Thomas’m daha önce formüle etmiş olduğu, bireysel ve toplumsal deneyimin temelinde yatan yeni deneyimler, üstünlük, güvenlik ve ün gibi dört temel istek açısından açıklamaya çalıştı.

Özellikle The Method of Sociology (“Sosyoloji’ nin Yöntemi”) ve Social Actions (“Toplumsal Eylemler”) adlı kitaplarında, özel bir bilim olarak sosyolojinin sınırları ve yöntemi üzerinde durdu. Nesnel olarak verili olan ve insan deneyiminden ve etkinliğinden bağımsız olarak var olan doğal sistemlerle kültürel sistemler arasında bir ayrım yaparak, kültürel sistemlerin bilinçli insanların katılımına ve insanların birbirleriyle ilişkilerine dayalı olduğunu vurguladı. Sosyolojiyi toplumsal eylemler, toplumsal ilişkiler, toplumsal gruplar ve belirli bireylerin toplumsal rolleri anlamında toplumsal kişiler olmak üzere dört temel alt bölüme ayrılan bir toplumsal sistemler bilimi olarak tanımladı. Bu alt bölümlerin niteliğinin, sosyolojinin kültürel sistemlerden yalnızca bir türü ile, toplumsal olanı ile ilgilenmesi gerektiğini, teknolojik, iktisadi, dinsel vb. kültürel sistemlerin ilgi alanı dışında kaldığını ortaya koyduğunu, bu anlamda sosyolojinin özel bir bilim olduğunu savundu.

Znaniecki, İngilizce ve Lehçe olarak yazdığı birçok kitapta, sosyoloji ve toplumsal psikoloji arasında bir bağ kurmaya çalıştı ve toplumsal etkileşim
sürecinin değer yargılarında, eğilimlerde ve davranışlarda yarattığı değişikliklerle ilgilendi.

•    YAPITLAR (başlıca): The Polish Peasant in Europe and America (W.I.Thomas ile), 2 cilt 1918-1920, (“Avrupa’da ve Amerika’da Polonyalı Köylüler”); The Laws of Social Psychology, 1925, (“Toplumsal Psikolojinin Yasaları”); Socjologia wychowania, 2 cilt, 1928-1930, (“Eğitim Sosyolojisi”); The Method of Sociology, 1934, (“Sosyolojinin Yöntemi”); Social Actions, 1936, (“Toplumsal Eylemler”); Modern Nationalities, 1952, (“Çağdaş Milliyetler”).

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi