Estetik Nedir, Ne Demektir Felsefe, Sözlük Anlamı

Estetik, değer teorisi ya da aksiyoloji adı verilen felsefenin bir dalıdır. Duygu ve beğeninin yargılanması olarak da geçen duyusal-duygusal değerleri inceler. Sanat felsefesi ile yakından ilişkilidir.

Güzel olan ve güzellik hakkında ya da güzelllik değeri ve güzellik yargısı felsefe tarihinde her zaman değerlendirmeler söz konusudur. Bu bağlamda hemen her felsefe eğiliminin epistemoloji, mantık ve etik bölümleri olması gibi genelde açık ya da örtük olarak estetik bir bölümü de olduğu söylenebilir.

Etimoloji

Kavramı 1750’de ilk ortaya atan Alman düşünür Alexander Gottlieb Baumgarten’in tanımladığı şekliyle estetik, duyusal bilginin bilimidir; konusu da duyusal yetkinliktir. Gerçekleştirmek istediği, güzel üstünde düşünme sanatıdır. Estetik kavramı güzel olanı aramak,duyumsamak şeklinde açıklanır.

Baumgarten’dan önce, estetiği bir felsefe kolu olarak biçimlendiren önemli düşünürlerin başında Alman filozof Immanuel Kant gelmektedir. Estetik sözcüğü, Grekçe aisthesis ya da aisthanesthai sözünden gelir. Aisthesis sözcüğü; duyum, duygu, algılamak, duyular anlamına gelmektedir

TDK Sözlükte

estetik, -ği Fr. esthétique

a.
1. Sanatsal yaratının genel yasalarıyla sanatta ve hayatta güzelliğin kuramsal bilimi, güzel duyu, bedii, bediiyat: “Boğaziçi’nin, Sarayburnu yarımadasını, tarihî üslup ve estetiklerini korumak için çok iyi hazırlanmış projeler var.” –H. Taner.

2. sf. Güzellik duygusu ile ilgili olan.
3. sf. Güzellik duygusuna uygun olan: “Büyük bir kısmında edebî ve estetik bir kültüre delalet eden bir lisan kullanılmıştır.” –A. H. Çelebi.
4. fel. Güzelliği ve güzelliğin insan belleğindeki ve duygularındaki etkilerini konu olarak ele alan felsefe kolu, güzel duyu, bedii.
5. sf. tıp Kusurlu bir organı düzeltmek veya güzelleştirmek amacıyla uygulanan (yöntemler): Estetik cerrahi.

Güncel Türkçe Sözlük

estetik İng. aesthetics

(Yun. aisthetiké (épisteme) – duyumbilimi, öğretisi) :
1. (Yun. kök anlamına uygun olarak) Duyulur algılar öğretisi. // Kant’ta “transsendental estetik” duyarlığın -> önsel ilkelerinin bilimidir.

2. Baumgarten’in “duyusalın yetkinliği” öğretisini geliştiren “Aesthetica” (2 cilt, 1750-1758) adlı yapıtından bu yana güzeli araştıran bilim dalı. (“Güzelin bilimi”) // Estetik yalnız sanattaki güzeli, dolayısıyle yalnız sanat felsefesini değil (sanat felsefesi estetiğin ancak bir bölümdür), doğadaki güzeli de kapsar; öte yandan yalnız güzel nesneyi değil, aynı zamanda güzelin öznel-ruhsal yaşanışını ve yaratılışını da içine alır. Gerçekte güzel ve sanat Platon’dan beri felsefî düşüncenin konusu olmuştur. Ama ilkin aydınlanma filozofu Baumgarten’den bu yana estetik, felsefenin ayrı bir dalı olarak gelişmiştir. Estetiği geliştirenler Kant, Hegel ve romantik filozoflar olmuştur.

BSTS / Felsefe Terimleri Sözlüğü 1975

estetik İng. esthetics

(Yun. aisthêsis = güzel duygusu) Güzelliği, güzelliğin insan usu ve duyuları üzerindeki etkilerini konu olarak ele alan felsefe dalı.

BSTS / Güzel Sanatlar Terimleri Sözlüğü 1968

estetik Osm. Bediî

Güzellik duygusiyle ilgisi olan veya estetik biliminin kurallarına uygun bulunan.

BSTS / Edebiyat ve Söz Sanatı Terimleri Sözlüğü 1948

estetik Osm. Bediîyat

Güzelliği ve güzelliğin insan ruhundaki etkilerini konu olarak alan felsefe kolu (ESTETİKÇİ, Esthéticien).

BSTS / Edebiyat ve Söz Sanatı Terimleri Sözlüğü 1948