Ebu Derda Hz. Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi

Ebü’d – Derdâ’ Uveymir b. Kays b. Zeyd el-Hazrecî {ö. 32/652 [?]) Dımaşk kadılığı ve Kur’an muallimliği yapan sahâbî.

Künyesiyle meşhur olup adının Âmir, lakabının Uveymir, babasının adının Zeyd veya Âmir, dedesinin adının İse Kays ol­duğu da söylenmiştir. Bedir Gazvesi sı­rasında ve ensardan en son kişi olarak müslüman olduğu rivayet edilmektedir. İslâmiyet’i kabul etmesine vesile olan arkadaşı Abdullah b. Revaha İslâmî şah­siyetinin meydana gelmesine de yardım­cı olmuştur. Hz. Peygamber onunla Selmân-ı Fârisî, başka bir rivayete göre de Avf b. Mâlik arasında kardeştik bağı (muâhât) kurmuştur.

Ebü’d-Derdâ önceleri ticaretle meş­gul olduğunu, İslâmiyet’i kabul ettikten sonra ticaretle ibadeti bir arada yürütemeyeceğini anlayınca ibadeti seçtiğini an­latır. Uhud Gazvesi’nde yiğitlik gösterdiği nakledilmekle beraber onun bu gazve­ye katılmadığını söyleyenler de vardır. Daha sonraki birçok gazvede bulunmuş, Hz. Peygamber hayatta iken Kur’ân-ı Ke­rîm’i ezberleyerek tamamını ona oku­muştur.

Hz. Ebu Bekir’in hilâfetinin son zaman­larında başlayan Yermük Savaşı’nda or­du kadısı (kâdılcünd) olarak bulundu ve bu görev İslâm tarihinde ilk defa onunla başlamış oldu. Hz. Ömer ve Hz. Osman devirlerinde de bu görevi zaman zaman üstlendiği anlaşılmaktadır. Bedir Gazvesi’ne katılmadığı halde Hz. Ömer onu Bedri kabul ederek kendisine maaş bağladı. Hz. Ömer’in hilâfeti döneminde Medine’de diğer bazı sahâbîlerte birlik­te kadılık yaptı. Suriye’ye gitmek için izin isteyince Hz. Ömer orada âmillik yap­masını teklif ettiyse de bu görevi kabul etmedi ve Hz. Peygamber’in sünnetini yaymak, halka namaz kıldırmak istedi­ğini söyledi. Halifenin İznini alarak Dımaşk’a gitti. Başka bir rivayete göre ise Suriye Valisi Yezîd b. Ebû Süfyân’ın ha­lifeden Kur’an ve fıkıh muallimi isteme­si üzerine Hz. Ömer onu iki kişiyle bir­likte Suriye’ye gönderdi. Valinin bu ta­lebiyle onun Suriye’ye gitme arzusunun aynı tarihe tesadüf etmiş olması da mümkündür. Ebü’d-Derdâ’nın araların­da bulunduğu üç kişilik muallimler he­yeti önce Humus’a gidip orada bir süre görev yaptı. Daha sonra Dımaşk’a geçen Ebü’d-Derdâ, Muâviye’nin Suriye valili­ği sırasında Hz. Ömer’in emriyle Dımaşk kadılığına tayin edildi ve Dımaşk’ın ilk kadısı oldu. Hz. Ömer Dımaşk’a gittiğin­de onu evinde ziyaret etti ve zâhidâne bir hayat sürdüğünü gördü. Ebü’d-Der­dâ, hem Hz. Ömer hem Hz. Osman de­virlerinde Kur’an öğretimiyle de meşgul oldu. Pek çok kişi ondan kıraat dersi al­dı. Muâviye’nin Suriye valiliği sırasında diğer bazı sahâbîlerle birlikte Kıbrıs’ın fethine katıldığı da bilinmektedir.