Dugald Stewart Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

STEWART, Dugald (1753-1828)

İskoç, filozof. İskoçya Okulu’nun öncülerinden ve “sağduyu felsefesi”ni geliştirenlerden olmuştur.

22 Kasım 1753’te Edinburgh’da doğdu, 11 Haziran 1828’de aynı kentte öldü. Babasının matematik profesörü olduğu Edinburgh Üniversitesi’nde, özellikle filozof Thomas Reid’ten etkilenen öğretmenlerin denetimi altında, ahlak felsefesi ve mantık öğrenimi gördü. Thomas Reid’in 1764’te yayımlanan ve sağduyu sorununu içeren yapıtını okuduktan sonra onun yöntemini benimsedi, bu öğretiyi bütün ayrıntılarına değin inceleyerek derinleştirmeyi amaçlayan çalışmalara başladı.

Stewart’ın kuramına göre duyarlılık, bir yeti olarak, kendi varlığının bilincine ulaşmış insana verilmiştir. Bu nedenle dış evrenin gerçekliği duyularla algılanan ve insanın dışında yaşanan bir olay değil, nesnelerin sürekliliği sonucu boyuna yinelenen, bilinçte yansıyan bir kavrayışın, sağduyunun ürünüdür. İnsan, kendi varlığının bilincine, usa uygun bir biçimde varır, bu dış nesnelere dayanan bir algı olarak anlaşılmamalıdır. Çünkü insanın bilmesi, öğrenmesi gereken ne varsa bilincin akışı içindedir, bilincin dışında kalan bir nesneyi tüm gerçekliğiyle kavrama olanağı yoktur. Bilinç, kendine yabancı olanı bilemez, gerçeklik onun içindedir.

Stewart’a göre de, bütün sağduyu öğretisini benimseyenlerde olduğu gibi, biri iç evren, öteki dış evren olmak üzere iki varlık alanı vardır. Dış evrende nesnel varlıklar, iç evrende tinsel varlıklar bulunur. Bunlarla ilgilenen bilimler de ayrıdır. Ahlaklılık da dinden bağımsızdır. İskoçya Okulu’nun sağduyu kuramım derinleştirerek geliştiren Stewart’ın etkisi 20. yy’m ortalarına değin sürmüştür.

• YAPITLAR (başlıca): Elements of the Philosophy of Anima Mind, 3 cilt, 1792-1827, (“Canlı Anlık Felsefesinin Öğeleri”); Philosophy of the Active and Moral Poıvers of Man, 2 cilt, 1828, (“Etkinliğin Felsefesi ve İnsanın Ahlaki Güçleri”).

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi