Diyarbakır Arkeoloji ve Etnografya Müzesi Özellikleri, Hakkında Bilgi

Diyarbakır Arkeoloji ve Etnografya Müzesi. İslâm öncesi ve sonrasında bölgede gelişen çeşitli medeniyetlere ait eserlerin toplandığı şehir müzesi.

1934 yılında açılan müze, 1986’da ye­ni binasına taşınıncaya kadar faaliyeti­ni, Ulucami’nin batısındaki Artuklu Hü­kümdarı el-Melikü’s-Sâlih Mahmud za­manında (1201-1222) yaptırılmış olan Sincariye (Zinciriye) Medresesi’nde sürdür­müştür. Bu tarihten itibaren modern mü­zecilik anlayışıyla inşa edilmiş özel binası­na geçen müzede, başlıcaları Neolitik çağ, Hurri-Mitanni, Asur. Grek, Roma, Part, Sâsânî, Bizans, Emevî, Abbasî, İnaloğlu, Nisanoğlu, Artuklu, Akkoyunlu, Karakoyunlu ve Osmanlı olmak üzere yirmi altı uygarlığa ait 11.000’i aşkın eser sergi­lenmektedir. Bunların içinde Bizans lahitleri, Roma heykelleri, çivi yazılı Asur steileri. Urartu çanak çömlekleriyle süs eşyaları ve Grek, Roma, Bizans sikkeleri en ilgi çekici İslâm öncesi eserleridir.

İslâmî eserlerin büyük kısmını etnografık eşya teşkil etmekle birlikte daha çok araştırmacılara hizmet veren yazma kitaplar, şer’î sicil defterleri, mezar taşları, çoğu Artuklular’a ait olan zen­gin sikke koleksiyonları ve Selçuklu taş kabartmaları ile pişmiş toprak kapları büyük önem taşımaktadır. Etnografık eşya, özellikle Diyarbakır yöresindeki Türk kültürüne ve halkın son yüzyıllarda ki gün­lük yaşantısına ışık tutacak zenginlikte­dir. Bu eserler arasında ahşap kapılar, kapı tokmakları, ev inşaatında kullanılan demir malzeme gibi mimari parçalarla sedef kakmalı sandık, fildişi ve sedef iş­lemeli komodin, sandalye ve sehpalar, halı ve kilimler, halı yastıklar, divan ör­tüleri ve çok zengin bir kumaş eşya ko­leksiyonu özellikle dikkat çekecek çeşitliliktedir. Kumaş eşyanın çoğunluğunu ise kadın ve erkek kıyafetleri, gümüş simli bindallılar, üçetekler, kadın başlık­ları, yemeniler ve çoraplarla gümüş baş­lık, gümüş ve altın kolye, kemer gibi bu kıyafetlerin aksesuarları teşkil etmektedir.

Diyanet İslam Ansiklopedisi