David Hilbert Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

HILBERT, David (1862-1943)

Alman, matematikçi. 20.yy’ın en önemli matematikçilerindendir.

23 Ocak 1862’de Königsberg’de (bugünkü Kaliningrad) doğdu, 14 Şubat 1943’te Göttingen’de öldü. Friedrichskolleg ve Wilhelms Gymnasium’da geçen ilk ve ortaöğreniminin ardından 1880’de yükseköğrenimine başladı. Heidelberg Üniversitesi’ndeki bir yarı yıl dışında tümü Königsberg Üniversitesi’nde geçen yükseköğrenimi sırasında Heinrich Weber’in fonksiyonlar ve sayı kuramına ilişkin derslerinden etkilenerek değişmezler (invaryantlar) kuramıyla ilgilenmeye başladı. 1884’te, Weber’in yerini almış olan Linde-mann’ın danışmanlığı altında, cebirsel değişmezleri konu edinen bir çalışmasıyla doktorasını verdi. Ertesi yıl lise öğretmen’iği yapma hakkını kazandı. Ardından Leipzig ve Paris’e yaptığı gezilerde Klein, Poinca-re ve Hermite ile, Almanya’ya dönüşünde ise Berlin’ de, cebir ve sayılar kuramına ilişkin düşüncelerinden büyük ölçüde etkileneceği Kronecker ile tanıştı. 1885’te Königsberg’e döndü ve doçentlik tezini hazırlamaya koyuldu. 1886’da doçent olarak değişmezler kuramı, determinantlar ve hidrodinamik konularında dersler vermeye başladı. 1892’de aynı üniversitede yardımcı profesörlüğe, ertesi yıl Lindemann’m yerine profesörlüğe getirildi. 1895’teGöttingen Üniversitesi’ nin profesörleri arasına katılan Hilbert, 1930’da öğretim görevinden emekliye ayrıldı.Ancak 1925’ten sonra sağlığının giderek bozulmasına ve son yıllarında Nazi yönetiminin üniversite üzerindeki baskılarına karşın bilimsel çalışmalarını yaşamının sonuna değin sürdürdü.

19.yy’da Gauss, Dirichlet ve Riemann’ın katkılarıyla matematik dünyasının en önemli merkezlerinden biri konumuna gelmiş olan Göttingen Üniversitesi’nin bu özelliğini 20.yy başlarında da sürdürmesini sağlayan bilim adamlarının başında gelen Hilbert, 1910’da Macar Bilimler Akademisi’nin Bolyai Ödülü’ nü almış, 1939’da İsveç Akademisi’nin Mittag-Leffler Ödülü’nü Fransız matematikçi Emile Picard ile paylaşmış ve 1930’da Königsberg kentinin onursal hemşehrisi ilan edilmiştir.

Hilbert’in çalışmaları üzerindeki incelemeler, ele aldığı konulardan, çok değerli katkılarda bulunduktan sonra bir daha dönmemek üzere uzaklaştığını ve bir başka konuya yöneldiğini, dolayısıyla bilimsel yaşamının dönemlere ayrıldığını gösteriyor. Hilbert, 1893’e değin cebirsel formlarla (değişmezler), 1894-1899 arasında cebirsel sayılar kuramıyla, ardından 1903’e değin geometrinin temelleriyle, 1904-1909 arası analizle, 1912’den sonraki dört yıl içinde teorik fizikle ve 1918 sonrasında matematiğin temelleriyle ilgili araştırmalara ağırlık vermiştir.