David Brewster Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

BREWSTER, David (1781-1868)

İskoç fizikçi. Optik alanındaki çalışmalarıyla, özellikle ışığın polarılmasına ilişkin Brewster yasasıyla tanınır.

11    Aralık 1781’de,Roxburghshire’daki Jedburgh kentinde doğdu. 1793’te daha on iki yaşındayken papaz olmak amacıyla girdiği Edinburgh Üniversite-si’nden 1800’de diplomasını almasına karşın, fen bilimlerine, özellikle optiğe duyduğu ilgi onu kiliseden ayırdı. 1799’da ışık üzerinde deneylere başlayarak, ölünceye değin çoğu optiği, özellikle de ışığın polarılmasını konu alan üç yüzü aşkın makale yayımladı. Pek çok bilimsel derginin sürekli yazar kadrosunda yer alan Brewster 1807’den başlayarak yirmi iki yıl boyunca Edinburgh Encyclopaedia’yı yayıma hazırlama görevini de üstlendi. 1815’te Londra’daki Royal Society’nin üyeliğine seçildi; ışığın polarılmasına ilişkin çalışmaları da bu kuruluşun Copley (1816), Rumford (1819) ve Royal (1831) madalyalarıyla ödüllendirildi. 1831’de British Association for the Advancement of Scicnce’m kuruluşunda etkin bir rol oynadı, ertesi yıl da “sir” unvanı aldı. 1859’da Edinburgh Üniversitesi’nin yöneticiliğine, 1860’ta rektör yardımcılığına getirilen Brewster, 10 Şubat 1868’de Melrose’daki Allerby’de öldü.

Çalışmalarını kristallerin optik özellikleri, ışığın yansıması, soğurulması ve polarılması üzerinde yoğunlaştıran Brewster’in bu alana en büyük katkısı, adıyla anılan polarılma yasasıdır. 1808’de Malus, bir yüzeyden yansıyan ışık dalgalarının kısmen ya da tümüyle polarıldığını gözlemlemişti. Araştırmalarını bu bulgu üzerinde derinleştiren Brewster, önce kırılan ışığın, ardından yansıyan ışığın polarılmasını inceledi ve yansıtıcı yüzeylerde ortamın kırma indisi ile polarılma açısı arasında matematiksel bir bağıntı olduğunu ortaya koyarak 1815’te polarılmanın temel yasalarını açıkladı. Brewster yasasına göre su ya da cam gibi saydam bir ortamın yansıtıcı yüzeyine düşürülen bir ışık demeti gelen ışınla kırılan ışın arasındaki açı 90° olduğu zaman maksimum polarılmaya uğrar. Işığın yüzeye geliş açısı, dik bir eksene göre θp ve ortamda kırılma açısı θr olarak tanımlanırsa, θp + θr = 90° eşitliğini sağlayan bu kritik θp, açısına Brewster polarılma açısı denir. Brewster yasasına göre ayrıca, havadan başka bir ortama geçen bir ışık ışını için kırılma indisi, polarılma açısının tanjantına eşittir: tan θp=n. Bu eşitlikte n, havadan ortama giren ışık için, ortamın havaya göre kırma indisini verir. Örneğin kırma indisi yaklaşık 1,5 olan camın polarılma açısı 57°’dir.

Brewster’in tüm bulguları, ışığın enine yayılan elektromanyetik dalga olduğu yolundaki o çağın görüşüyle kolaylıkla açıklanabildiği halde o, tüm yaşamı boyunca parçacık kuramına bağlı kaldı. Zamanında bilimsel tutuculuk olarak nitelenen bu tavrı, yarım yüzyıl sonra ortaya çıkarılan bulgularla bir ölçüde aklanıyordu. Bugün ışığın bazen dalga, bazen parçacık özelliği gösteren ikili bir yapısı olduğu bilinmektedir.

•    YAPITLAR (başlıca): A Treatise on Neza Philosophical Instruments for various Purposes in the Arts and Sciences, 1813,(“Sanat ve Bilimde Çeşitli Amaçlarla Kullanılabilecek Yeni Felsefi Araçlar Üzerine İncelemeler”); On Some Properties of Light, 1813, (“Işığın Bazı Özellikleri Üzerine”); Treatise on the Kaleidoscope, 1819, (“Kaleidoskop Üzerine incelemeler”); Treatise on Optics, 1831, (“Optik Üzerine İncelemeler”).

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi