Daniel O’Connell Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

O’CONNELL, Daniel (1775-1847)

İrlandalı siyaset adamı. Ulusal mücadelede barışçı ve uzlaşmacı bir yol izlemiştir.

6 Ağustos 1775’te İrlanda’da, Kerry Kontluğu’nda, Cahirciveen kasabası yakınlarında doğdu, 15 Mayıs 1847’de İtalya’da, Cenova kentinde öldü. Katolik bir ailenin oğluydu. Ortaöğrenimini Fransa’ da, yaptı. 1793’te İngiltere’ye giderek hukuk öğrenimi gördü ve 1798’de İrlanda barosuna girdi.

Fransız Devrimi’nin etkilerinin büyük çapta yaşandığı İrlanda’da, 1797 yılında, Wolfe Tone önderliğinde kurulan ve Thomas Paine’in radikal cumhuriyetçiliği ile İrlanda’nın bağımsızlığı amacını birleştiren Birleşik İrlandalılar Derneği adlı örgüte katıldı. İngilizler’in ulusal uyanışı bastırmak için tüm İrlanda’yı askeri yönetim altına alması ve ulusal mücadele önderlerini hapsetmesi üzerine, Birleşik İrlandalılar Derneği, Mayıs 1798’de genel bir ayaklanma başlattı. O’Connell şiddet kullanılmasına karşı çıkarak bu ayaklanmanın karşısında tavır aldı. Ayaklanmanın bastırılmasının ardından, Ağustos 1800’de, İrlanda Parlamentosıinu fesheden ve İrlanda halkının İngiliz Parlamentosu içinde temsil edilmesini öngören Birleşme Yasası (Act of Union) yürürlüğe kondu. Bu yasayı, kilise vergileri ve toprak kiralarının baskısı altında ezilen köylülerin direnişlerini kırma amacına yönelik bir dizi baskı yasası izledi.

O’Connell, 1805’te İrlanda Katolik Komitesi’ne katılarak, barışçı mücadele yöntemleriyle İrlandalı Katolikler’e de siyasal haklar verilmesi için çalıştı. Mayıs 1823’te, Kitolik papazların desteğinde, Ric-hard Lalol Sheil ve Sir Thomas Wyse ile birlikte Katolik Birliği’ni kurdu. Bu örgüt kısa zamanda İrlandalı köylüler arasında büyük bir destek sağladı; yaygın kitle gösterileri, pasif direnişler düzenledi.

1828’de County Clare bölgesinden seçimlere katılan O’Connell, İngiliz hükümetinin desteklediği İrlandalı Protestan rakibi V.Fitzgerald karşısında büyük bir zafer kazandı. Bir Katolik olarak parlamentoya girme hakkına sahip olmayan O’ConnelPin bu başarısı, İngiliz hükümetini zor durumda bıraktı. Ya Katolikler’e de parlamentoda temsil hakkı verilecek ya da İrlanda halkının güçlü desteğini kazanmış olan O’Connell, parlamento dışı bırakılarak, bu olayın yol açabileceği genel bir ayaklanma tehlikesi göğüslenecekti. İngiltere Başbakanı Sir Arthur Wel-lesley Wellington (1769-1852) ve içişleri bakam Sir Robert Peel, İrlandalı Katolikler’e seçme ve seçilme hakkı tanınmasının kaçınılmazlığını gördüler. Böyle-ce, Mayıs 1828’de, Katolikler’in devlet kademelerinde görev almalarını yasaklayan yasa yürürlükten kaldırıldı. Bir yıl kadar sonra, Katolikler’e seçme ve seçilme hakkı sağlayan yasa yürürlüğe kondu. Ancak, verilen bu ödün, oy kullanma hakkını yalnızca büyük mülk sahiplerine tanıyan ve böylece 200.000 olan seçmen sayısını 26.000’e indiren yeni bir yasayla dengelenmeye çalışıldı.

Avam Kamarası’na giren O’Connell, İrlanda Milliyetçi Partisi önderi olarak, İrlandalılar’m ayrı bir parlamentoya sahip olmalarını yasaklayan Birleşme Yasası’nın kaldırılması için çalışmaya başladı. Ancak, bu mücadelenin, kitlelerin etkin eylemlerine dönüşecek bir biçim almaması için çaba gösterdi. Nisan 1835’te muhafazakâr Tory hükümetinin düşürülmesinde önemli katkısı oldu. Aynı yıl, liberal Whig’lerle bir anlaşma yaparak, Birleşme Yasası aleyhtarı çalışmalarından vazgeçmesi karşılığında, İrlanda ile ilgili, kilise vergilerinin azaltılarak bir toprak vergisi haline dönüştürülmesi ve yoksullarla ilgili bir yasa çıkarılması gibi, bazı reformist önlemlerin alınmasını sağladı. William Lamb Melbourne başkanlığındaki Whig hükümetinin 1835-1841 arasında yönetimde kalmasına yardım etti.

1841’te, Whig’lerin yerine, Sir Robert Peel başkanlığında Tory’lerin iktidara gelmesi üzerine, Birleşme Yasası’na karşı yeniden mücadeleye başladı. Bu amaçla, bir dernek kurarak kitle gösterileri düzenledi. Aynı yıl Dublin belediye başkanı oldu. 1843’te bir kitle gösterisinin İngiliz hükümetince yasaklanmasının ardından, bu yasağa boyun eğmesine karşın, 3 ay süreyle hapsedildi. Bu durum karşısında mücadele azmi kırıldı. İrlanda halkının ulusal mücadelesinin önderliğini devrimci Genç İrlanda Hareketi üstlendi.

•    YAPITLAR (başlıca): Letter to the Earl of Shrezvsbury,
1842, (“Shrewşbury Kontuna Mektup”); Memoir of Ire-land, 1843, (“İrlanda Raporu”); The Correspondence of Daniel O’Connell, The Liberator, (ö.s.), . W.J.Fitzpat-ric, (der.), 1888, (“Kurtarıcı Daniel O’Connell’ın Yazışmaları”).

•    KAYNAKLAR: D.R.Gwynn, Daniel O’Connell, The Irish Liberator, 1929; M.MacDonagh, Daniel O’Connell and the Story of Catholic Emancipation, 1929; S. O’Faola-in, King of the Beggars: A Life of Daniel O’Connell, The Irish Liberator, 1938.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi