Dag Hammarskjöld Kimdir, Hayatı, Dönemi, Hakkında Bilgi
HAMMARSKJÖLD, Dag (1905-1961)
İsveçli devlet adamı. 1953-1961 arasında Birleşmiş Milletler genel sekreterliği yapmıştır.
Cari Agne Hjalmar Dag Hammarskjöld, 29 Temmuz 1905’te Jönköping’de doğdu, 18 Eylül 1961’de Kuzey Rodezya’nın Ndola kentinde (şimdi Zambiya sınırları içinde) öldü. İsveç’in soylu ve eski ailelerinden birinin oğludur. Babası İsveç başbakanlarından Hjalmar Hammarskjöld’dü. Çocukluğunun büyük bölümünü babasının valilik yaptığı Uppsala’da geçirdi. Uppsala Üniversitesi’nde hukuk ve iktisat öğrenimini tamamladıktan sonra, 1934’te Stockholm Üniversitesi’nden iktisat doktorasını aldı. 1936’ya değİn Stockholm Üniversitesi’nde iktisat dersleri verdi. 1936’da maliye bakanlığı müsteşarlığına, 1941’de ise İsveç Merkez Bankası’mn müdürlüğüne getirildi. 1946’da Dışişleri Bakanlığı’na iktisat danışmanı atanan Hammarskjöld, 1947’de Paris’te toplanan ve Avrupa ekonomisinin savaş sonrası yeniden inşası ile ilgili sorunların görüşüldüğü konferansta, İsveç delegeleri arasında yer aldı. Avrupa Ekonomik İşbirliği Örgütü’nün (OEEC) kurulmasında önemli rol oynadı. 1949’da dışişleri bakan yardımcısı, 1951’de ise dışişlerinden sorumlu devlet bakam oldu.
1952’de Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kuru-lu’ndaki İsveç delegasyonuna başkan yardımcısı seçilen Hammarskjöld, ertesi yıl delegasyonun başkanı oldu. Nisan 1953’te ise BM’nin genel sekreterliğine getirildi. Genel sekreterliğinin ilk yıllarında örgütün etkinliklerini düzenlemeye ve üye devletlerin genel sekreterlik üzerindeki siyasi etkilerini azaltmaya yönelik önlemler aldı. 1956 Ortadoğu bunalımı sırasında Mısır devlet başkanı Nasır ile İsrail başbakanı Ben Gurion arasında arabuluculuk çalışmaları yaparak, iki ülke arasındaki sürtüşmeleri azaltmaya çalıştı. Süveyş Kanalı’nın 1956’da Mısır tarafından devletleştirilmesinin ardından, Ingiltere, Fransa ve İsrail birliklerinin Mısır’ı işgal etmeleri üzerine, işgal güçlerinin geri çekilmelerini ve kanalın yeniden ulaşıma açılmasını sağladı.
1958’de ikinci kez BM genel sekreterliğine seçilen Hammarskjöld, 1960’ta yaptığı 24 Afrika ülkesini kapsayan gezisinin ardından, BM’nin, bağımsızlığını yeni kazanmış ülkelere iktisadi ve toplumsal alanlarda yardım yapması için çalışmalara başladı. Güvenlik Konseyi Temmuz 1960’ta Hammarskjöld’e, kısa bir süre önce bağımsız olan ve çeşitli ayrılıkçı örgütlerin eylemleri nedeniyle birliğini korumada güçlük çeken Kongo Cumhuriyeti’ne askeri yardım yapması konusunda yetki verdi. BM’nin büyük askeri güçler dışındaki üye ülkelerinden oluşturduğu askeri birlikleri Kongo’ya yollayan Hammarskjöld, bu karara karşı çıkan SSCB tarafından şiddetle eleştirildi. SSCB, Hammarskjöld’ün genel sekreterlikten istifa ederek görevini Sosyalist, Kapitalist ve Bağlantısız ülkeleri temsil eden üç kişilik bir kurula devretmesini istediyse de, o bu isteğe uymadı. Eylül 1961’de çeşitli gruplar arasında anlaşma sağlamak üzere Kongo yönetimi tarafından ülkeye davet edildi. Katanga ayrılıkçılarının önderi Moiz Çombe ile görüşmeye giderken uçağının düşmesi sonucu öldü.
Görev yaptığı süre boyunca aralarında anlaşmazlık çıkan ülkeler arasında tarafsız kalmaya ve barışı korumaya çalışan Hammarskjöld, BM’nin en etkin genel sekreterlerinden biri olmuştur. Kendisine ölümünden sonra 1961’de Nobel Barış Ödülü verilmiştir.
• YAPITLAR (başlıca): The Servant of Peace: A Selection of Speeches and Statements of Dag Hammarskjöld, (ö.s.), W.Poote (der.), 1962, (“Barış Hizmetçisi: Dag Hammarskjöld’ün Söylev ve Demeçlerinden Bir Seçme”); Markings, (ö.s.), 1964, (“İşaretleme”).
• KAYNAKLAR: E.Kelen, Hammarskjöld, 1966; C.M. Simon, Dag Hammarskjöld, 1967; M.W. Zacher, Dag Hammarskjöld’s United Nations, 1969.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi