Christiaan Huygens Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi
HUYGENS, Christiaan (1629-1695) Hollandalı matematik, astronomi ve fizik bilgini. Devinen cisimlerin dinamiği ve ışığm dalga kuramına katkılarıyla tanmır.
14 Nisan 1629’da La Haye’de doğdu, 8 Temmuz 1695’te aynı kentte öldü. On altı yaşına değin evde, çağının en etkili düşün, bilim ve sanat adamlarıyla ilişkili ünlü bir ozan ve diplomat olan babası Cons-tantijn Huygens’in (1596-1687) gözetiminde müzik, Latince, Yunanca, Fransızca, mantık, matematik, mekanik ve coğrafya gibi konularda eğitim gördü. Mekanik, teknik çizim ve özellikle geometri alanlarındaki yeteneğiyle, babasının yakın dostlarından Descartes’ın ilgisini çekmeyi daha o yıllarda başarmıştı. 1645-1647 yılları arasında Leiden Üniversitesi’nde, 1647’den sonra Breda’daki Collegium Arausia-cum’da hukuk ve matematik öğrenimi gördü. Matematik ve mekaniğe karşı ilgisi yüzünden, .ailesinin birkaç kuşaktır süren geleneğine uyarak diplomat olmak konusunda isteksiz davranan Huygens, hukuk öğrenimini tamamladıktan sonra kendisini tümüyle bilimsel çalışmalara verdi. 1654’te ilk matematik araştırmalarını yayımladı. Ertesi yıl kendi geliştirdiği bir teknikle üretilmiş merceklerle yapılan bir teleskop yardımıyla Satürn’ün Titan adını verdiği uydusunu ve halkalarını keşfetti. 1656’da Oriyon bulutsusunda yer alan bazı yıldızları gözlemledi. İki yıl sonra da ilk sarkaçlı saati geliştirdi. La Haye’de babasının sağladığı olanaklar içinde geçen bu döneminde Huygens, üç kez Paris’e, iki kez de Londra’ya giderek Pascal ve Leibniz de aralarında olmak üzere zamanın en ünlü bilim adamlarıyla tanıştı ve dostluklar kurdu. 1663’te Londra’ya yaptığı ikinci gezisi sırasında Royal Socie-ty’nin üyeliğine kabul edildi. 1666’da, aynı yıl kurulan Academie Royale des Sciences’in üyeliğine seçilmesinin ardından Paris’e yerleşti. XIV.Louis’nin baş-
HUY
danışmanı Colbert’in koruyuculuğu alanda yaşadığı Paris’ten 1681’e değin yalnız bir kez, o da ağır bir hastalık nedeniyle ayrılan ve ülkesinin Fransa ile savaşmakta olduğu 1673’te en önemli yapıtı Horologi-um Oscillatorium’u (“Sarkaçlı Saat”), XIV.Louis’ye sunarak ülkesinde kendisine karşı bir hava doğmasına neden olan Huygens, 1681’de yine sağlık nedeniyle ve yine geçici olarak La Haye’e döndü. Ancak iki yıl sonra Colbert’in ölmesi ve Fransa kralının Protestan-lar’a karşı tutumunu sertleştirmesi, Huygens’in Paris’ e dönmesini engelledi ve yaşamının kalan bölümünü, 1689’da Londra’ya yaptığı ve Newton ile tanışmasını sağlayan gezi dışında, tümüyle ülkesinde geçirdi.
Huygens, ailesinin olanaklarını, kendi yeteneklerini ve hem kendisinden bir önceki kuşaktan Descar-tes, Mersenne ve Pascal ile, hem de kendisinden sonraki kuşağın önde gelen temsilcileri Netvtön ve Leibniz ile tanışmasının yarattığı elverişli ortamı iyi değerlendirmiş ve matematik, astronomi, mekanik ve optik gibi alanlarda önemli çalışmalar yapmış olmasına karşın, çalışmalarının bir yandan geç yayımlanması, bir yandan da, Newton’un çalışmaları tarafından gölgelenmesi nedeniyle 18.yy’da hak ettiği ilgiyi toplayamamıştır.
Mâtematikçi olarak yeni ufuklar açmaktan çok, bilinen yöntemleri temel bilimlere uygulamadaki ustalığıyla göze çarpan Huygens büyük ölçüde klasik sentetik yöntemlerden yararlanmış, Viete’nin yöntemlerini Descartes’m analitik geometrisini ve Fer-mat’nın sonsuz küçüklükler hesabını kabul etmiş, ancak Leibniz ve Nesvton’un getirdiği yeniliklere karşı oldukça çekingen davranmışar. Yaşamının sonlarına doğru Leibniz’in yöntemlerinin önemini kavramış olmasına karşın kullanmaktan kaçınmış ve o dönemlerde de geometrik yöntemleri yeğ tutmuştur.