Charles Ambroise Bernard Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

BERNARD, Charles Ambroise (1808-1844)

Avusturyalı hekim. II.Mahmud döneminde tıp öğretiminin gelişmesine öncülük etmiştir.

23 Şubat 1808’de, Bohemya’nın merkezi Prag’da doğdu. Almanca kaynaklarda Kari Ambros olarak tanıtılmasına karşın, yapıtlarında adının Fransızca’daki kullanımını yeğleyen Charles Ambroise Bernard’ın yaşamı üstüne en güvenilir belge, İstanbul’daki mezarının kitabesidir.

Prag’da başladığı tıp öğrenimini Viyana’da tamamlayan Bernard, Czernowitz’deki (bugün Ukrayna SSC ’de Çernovtsi) bir piyade alayında yardımcı hekim olarak göreve başladı ve o sıralar Galiçya’daki Rus sınırında başgösteren kolera salgını sırasında Bukovina Hastanesi’nde çalıştı. Başarılı bir iç hastalıkları hekimi olduğundan Viyana Tıp Derneği’ne kabul edildi. Aynı yıl, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu ile Osmanlı Devleti arasındaki ilişkiler çerçevesinde II. Mahmud tarafından yeni kurulan Mekteb-i Tıbbiye-i Adliye-i Şahane’yi örgütlemesi için İstanbul’a çağrıldı. Çalışmaları, sonraki padişah Abdülme-cid tarafından ödüllendirildi. Bursa Kaplıcalarıyla ilgili taşbasması küçük yapıtından, sağlığının bozuk olduğu ve Bursa’ya tedavi amacıyla gittiği anlaşılmaktadır. 2 Kasım 1844’te İstanbul’da ölen Bernard’ın mezarı Beyoğlu’ndaki Santa Maria Draperis Katolik Kilisesi’ndedir.

III.Selim döneminde başlayan tıp alanındaki Batılılaşma hareketi, II.Mahmud zamanında sürdürülmüş, 1827’de iki yeni tıp okulunun, Tıbhane-i Amire ile Cerrahhane’nin kurulmasıyla yüksek okul dönemine geçilmişti. Birkaç yıl sonra bu iki okul Mekteb-i Tıbbiye-i Adliye-i Şahane adı altında birleştirilerek, gerek yönetim, gerek öğretim kadrosundaki yabancı hocaların etkisiyle Batı modeline uygun bir tıp öğretiminin başlıca merkezi durumuna geldi.

II.Mahmud’un isteği ve Prens Metternich’in özel hekiminin de önerisiyle, 1838’de yeni kurulan bu okulun yöneticiliğine ve iç hastalıkları ile cerrahi bölümlerinin başkanlığına getirilen Bernard, burada araştırmaya ve laboratuvar çalışmasına dayalı çağdaş tıp öğretimini uygulamaya başladı. Resmi izinle ilk kez kadavra çalışmasını başlatarak, patoloji ve anatomi öğretiminde önemli bir adım attı. Bir yandan da Avusturya Hastanesi’nde (bugün Pasteur Fransız Hastanesi) çalışıyordu. Ayrıca saray hekimliği ve o sıralar yeni kurulan Karantina Meclisi üyeliği gibi görevlerde bulundu. 1844’te ilk Osmanlı ilaç kılavuzunu (kodeks) hazırladı, tıp okulunda laboratuvar ve kütüphane kurdu. Fransızca birçok yardımcı kitap yayımladı. Öğrencilerinin Fransızca öğrenmelerini de zorunlu kılmıştı. Bernard’m tıp öğretimine getirdiği yenilikler, Tanzimat dönemindeki ilk Batılılaşma çabaları arasında ayrı bir önem taşır.

•    YAPITLAR (başlıca): Les bains de Brousse en Bithynie (Turquie d’Asie) avec une vue des bains et un plan des environs, 1842, (Kaplıca Risalesi, 1849); Pharmacopea castrensis ottomana (Pharmacopee militaire ottomanc) 1844, (“Osmanlı Askeri İlaç Kodeksi”).

•    KAYNAKLAR: B.Şehsuvaroğlu, “Muallim-ı evvel Dr.C.A.Bernard”, Türk İstanbul’da Tıp Öğretiminin 500. Yıldönümü, 1971; A.Terzioğlu, “Muallim-i Evvel Dr.Charles Ambroise Bernard”, Türk-Alman Tıbbı ilişkiler, I, 1982; N.Uzluk, S.Eyice, “İstanbul Tıbbiyesi için Avrupa’dan Getirilen İlk Hekim”, Dirim, XII, 1937; S.Ünver, “Osmanlı Tababeti ve Tanzimat Hakkında Yeni Notlar”, Tanzimat, 1940.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi