Behişti Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

BEHİŞTİ (15. yy)

Osmanlı tarihçi ve şair. 1389-1502 arasını anlatan manzum bir Osmanlı tarihi yazmıştır.

Behişti mahlası ile tanınan Ahmed Sinan Çelebi, II. Mehmed dönemi (1451-1481) İstanbul subaşılarından Karıştıran Süleyman Bey’inı oğludur. Lüleburgaz’da doğdu. Sehi tezkiresine göre, II. Bayezid tarafından yetiştirildi, iyi bir öğrenim gördü. Bir süre sancakbeyliği yaptı. Padişahın huzurunda uygunsuz bir davranışta bulunduğu için korkarak İran’a kaçtı. Herat’ta Sultan Hüseyin Baykara’nm yanma gitti. Molla Cami ve Ali Şir Nevaî gibi dönemin ünlü şairleri ile tanıştı. Hüseyin Baykara’nm II. Bayezid’e yazdığı bir mektupla İstanbul’a döndü. Ayrıca, kerem redifli bir gazel yazıp padişaha sundu ve bağışlandı. Ölüm tarihi belli değildir. Tarih’ini 1502’de bitirdiğine göre bu tarihten sonra ölmüş olmalıdır.

Behişti Tarihi adıyla tanınan en önemli yapıtı, 1389-1502 arasını anlatan manzum bir Osmanlı tarihidir. Sekiz bölümden oluşur. Her bölüm bir padişaha ayrılmıştır. Baştaki ilk üç bölümle sondaki 8. bölüm eksiktir. Sekizinci bölüm ayrıca Topkapı Sarayı Kütüphanesi’ nde Vakayinâme-i Behişti adıyla kayıtlıdır (Revan Kitapları No: 1270). Yapıt güzel bir üslup ve sade bir Türkçe ile yazılmıştır.

Elimizde toplu bir divanı yoktur. Şiirlerine çeşitli şiir mecmularmda örneğin Pervane Bey Mecmuasında. rastlanmaktadır. Lirik bir şair olduğu anlaşılan Behişti’nin kimi gazellerinde Çağatay ve Azeri lehçeleri özellikleri de görülmektedir. Latifi tezkiresine göre; Vamuk u Azra, Yusuf u Zuleyba, Hüsn ü Nigar, Süheyl ii Nevbahar ve Leyla ve Mecnun adlı mesnevilerinden oluşan bir Hamse’si vardır. Bugün Hamse’den elimizde yalnız Leyla ve Mecnun bulunmaktadır.

•    YAPITLAR (başlıca): Tarih-ı Behişti, Chronik, (ö.s.), A Moser (Faksimile metin ve açıklamalar), 1980; Leyla vt Mecnun, (İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi, Türkçe Yaz malar, No. 5591).

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi