Baybars Kimdir, Hayatı, Dönemi, Hakkında Bilgi
BAYBARS (1223-1277)
Memlûk hükümdarı. Ilhanlılar’ın yayılmasını durdurmuş, Memlûkler’i dönemin en güçlü İslam Devleti durumuna getirmiştir.
El-Melikü’z-Zahir Rükneddin es-Salihî el-Bundukdâri Baybars, 1223’te Kıpçak ülkesinde doğdu, 1 Temmuz 1277’de Şam’da öldü. Kıpçak Türkleri’nin Borçalı kabilesinden olduğu söylenir.Küçükyaşınday-ken kabileler arası yağmalar sırasında, süt kardeşi ile birlikte tutsak edilip köle olarak satıldı. Bir süre Sivas’ta kaldıktan sonra, Halep ve Şam’a götürüldü. Kendisini önce bir kuyumcu satın aldı, daha sonra o günlerde Hama’da tutuklu bulunan Evyüb devlet adamlarından Alâeddin Aytegin el-Bundukdar’ın hizmetine girdi. Bu nedenle efendisinin adı ile Bundukdâri diye de anılır. Nitekim Marko Polo da kendisini bövle anmaktadır. Efendisinin affedilmesi üzerine, Kahire’ye gelerek Melik Salih’in Bahrî adı verilen köleleri arasına katıldı.
Baybars Eyyubîler’in son hükümdarlarından Melik Salih’in yanında zekâsını ve askeri yeteneklerini gösterme fırsatını buldu. Bu sırada Fransa Kralı IX. Louis Mısır kıyılarına çıkarak Dimyat’ı ele geçirmişti. Melik Salih ordusu ile karşı harekete geçtiği sırada öldü (1249). Yönetime Hısn-Keyfa valisi olan oğlu Turanşah geçti. Bu sarada Baybars’m da aralarında bulunduğu Memlûk komutanları yönetimindeki ordu Fransız ordusunu yenip kralı da tutsak etmişti. Turanşah komutanların gücünü kırmak için Fransa kralı ile anlaşmak istedi. Gerek bu, gerek başka davranışlarıyla Memlûk önderlerini gücendirdi ve kısa süre sonra bir suikastte öldürüldü (1250). Ülkeyi bir süre üvey annesi Şecerü’d-Dürr yönetti. Ancak çok geçmeden yönetim önce naib, sonra da sultan sıfatıyla bir Memlûk olan Avbek et-Türkmani’nın eline geçti. Böylece Mısır’da Eyyubîler’in yerini Memlûkler aldı.
Baybars Mısır’daki Memlûk yönetiminin ilk yıllarında komutanlardan Aktay’ın tarafını tutuyordu. Aktay, Aybek ve yardımcısı Kutuz tarafından öldürülünce Baybars Suriye’ye kaçarak kurtuldu. Memlûkler’in bu ilk yılları karışıklıklar içinde geçti. Aybek 1257’de karısı Şecerü’d-Dürr tarafından öldürüldü ve oğlu Nureddin Ali sultan oldu. Naib seçilen Kutuz’un yürüttüğü bir harekâtla Şecerü’d-Dürr de öldürüldü. Kutuz ülkeyi bir süre naib olarak yönetti. 12 Kasım 1259’da da sultanlığını ilan etti. Baybars bu sırada yeniden Mısır’a dönerek Kutuz’un önde gelen komutanlarından oldu.
Baybars’ın yıldızı Kutuz devrinin büyük olavı Ayn Câlût savaşı ile daha da parladı. Bu yıllarda Mısır, Moğol baskısı altında idi. Bağdat’ı alıp 1258’de halifeyi öldüren Hülagu, batıya doğru ilerlemesini sürdürerek Suriye’ye de girmişti. Mısır’a yönelik Ilhanlı (Batı Moğoiları) tehdidine karşı, Kutuz savaş hazırlıklarına girişti. Suriye kıyılarındaki Haçlı devletçikleri ile tarafsızlık anlaşmaları yaptı. Mısır’ın maddı-manevi bütün gücünü seferber etti. Kutuz Baybars’ın oyaladığı Ilhanlı ordusuna saldırıp Avn Câlût’da onları kesin bir yenilgiye uğrattı (3 Eylül 1260), Ilhanlı ordusunun komutanı Ketboğa öldürüldü.