Bari Nedir, Ne Demek, Esmaül Hüsna’dan Bari İsminin Anlamı

Bari, Allah’ın isimlerinden (esmâ-i hüsnâ) biri.

Kelimenin kökü olan ber’, bür’ veya bürû” “yaratmak” mânasına geldiği gibi “hastalık, kusur ve ayıp türünden olup insana hoş gelmeyen şeylerden uzak bu­lunmak; borç ve zimmetten beri oimak anlamlarına da gelir. Bari” isminin “yont­mak, tesviye etmek” anlamındaki bery kökünden türemiş olması da muhtemeldir. Ber’ kökünden türemiş olduğu tak­dirde bari’ “yaratan, maddesi ve mode­li olmadan icat eden; sıfatlarında yara­tılmışlara benzemekten berî olan; bir­çok farklılıklarına rağmen evrenin bü­tün parçalarını ahenksizlik ve düzensiz­likten uzak olarak meydana getiren; hiç­bir borç ve zimmet altında bulunmayan, bütün nimetleri bir lütuf olarak veren” mânalarını taşır. Bery kökünden türe­miş olduğu takdirde ise “yaratılmışları sağlıklı ve dengeli hale koyan” anlamına gelir. Nitekim İnfitâr sûresinin bir âye­tinde (82/7) insan yaratılışının bu özel­liğine temas edilmektedir. Âlimler, Haşr sûresinin son âyetinde (59/24)yaratmak­la ilgili olarak yer alan halik, bari” ve musavvir isimleri arasındaki mâna far­kını şöyle belirtmişlerdir; Halik “yaratı­lacak şeyin bütün ayrıntılarını bilip tak­dir eden” (bir anlamda projelendiren), bari’ “onu fiilen meydana getiren”, musavvir ise “kendine has özelliklerini veren”dir. İbn Manzûr bari’ isminin daha çok canlıların yaratılması için kullanıldığını ve meselâ gökler ile yerin yaratılması anlamını vermek için ber’ değil halk lafzının uygun düştüğü­nü kaydeder. Fahreddin er-Râzî ise bari’ kelimesinin arazların değil cisimlerin yaratılışını ifa­de ettiğini söyler. Hal­buki Kur’ân-ı Kerîm’de ber’ kökünden türeyen fiil, araz grubuna giren musi­betlerin yaratılması mânasında Allah’a nisbet edilmiştir(Hadîd 57/22).

Bari’ esmâ-i hüsnâdan olmak üzere Kur’ân-ı Kerîm’de iki yerde geçmekte, ayrıca fiil ve sıfat sigalarıyla “yaratmak, berî ve münezzeh olmak” mânalarında Allah’a nisbet edilmektedir. Esmâ-i hüs­nâ hadisinde yer aldıktan başka ber’ ve bery köküne bağlı sözlük anlam­larıyla muhtelif hadislerde de kullanılmıştır. Bari’ kelimesinin Hz. Peygamber tarafından İbrânîler’den alındığı ve bu kelimenin ayrıca özel bir mânada kullanılmadığı tarzında ileri sürülen iddia isabetli görünmemektedir. Çün­kü Kur’ân-ı Kerim’de bu kelimenin çe­şitli şekillerde Allah’a nisbet edilmiş ol­ması yanında birbirinden farklı mâna­larda Arapça’da da eskiden beri kulla-nılageimiştir. Vahye dayalı dinlerin ilâhî isim ve sıfatlarla ilgili açıklamaları ara­sında benzerliğin bulunması ise tabiidir.

Diyanet İslam Ansiklopedisi