Ali Çetinkaya Kimdir, Hayatı

Ali Çetinkaya. Asker, siyaset ve devlet adamı (Afyon 1878 – İstanbul 21 Şubat 1949, lakapları: “Kel” Ali, “Cellat” Ali). Eski büyükelçi ve Anayasa Mahkemesi üyesi Osman Paksüt’ün dedesidir.

Afyonkarahisar Rüştiyesi’nde ve Bursa Askeri İdadisi’nde okudu. 1898’de Harp Okulu’nu bitirdikten sonra ilk görevi, çete savaşlarının sürdüğü Balkanlar’da Arnavutluk sınırında karakol komutanlığı oldu. Bunu, çeşitli cephelerdeki görevler izledi: 1911’de Derne’de Mustafa Kemal ile birlikte İtalyanlar’a karşı çarpıştı; daha  Trablusgarp’taki savaş bitmeden Irak Cephesi’ne gönderildi; ardından Kafkasya Cephesi’nde ateş hattına girdi; çok geçmeden tekrar Makedonya’da görevlendirildi; bu sıralar rütbesi yarbaylığa yükselmişti.

Yunan ordusunun İzmir’e çıktığı günlerde ise Ayvalık Cephesi’nde 7

2. Alay Komutanlığı’na getirildi. Orada düşmana ilk kurşunu atan Çetinkaya’nın askerleri oldu ve Yunan birlikleri bölgeden çekilmek zorunda kaldı. Günümüzde burada Yunan işgaline karşı atılan ilk kurşunun yeri olan Ayvalık Şehir Merkezi’nde yeralan hakim tepede TSK Ali Çetinkaya İlk Kurşun Rehabilitasyon Merkezi Komutanlığı yer almakta ve terör sebebi ile Şehit olan askeri personelin aileleri ve yine terör sebebi ile gazi unvanına sahip olan askeri personele hizmet vermektedir.

Siyasi Yaşamı

Ali Çetinkaya’nın siyaset hayatı, İttihat ve Terakki Partisi’ne girişiyle başlar. Kurtuluş Savaşı’nın başlarında 1920’de toplanan son Osmanlı Meclisi Mebusan’a seçilen subaylar arasındaydı (1920). Fakat bu kısa sürdü ve Malta sürgünleri listesinde Türkiye’den uzaklaştırıldı. 1921’de serbest bırakıldı ve yurda dönüşünde yine I. Dönem Büyük Millet Meclisi’nde Afyonkarahisar mebusu olarak girdi ve Müdafaai Hukuk Grubu yönetim kurulunda görev aldı.

Milli Mücadele’nin başından Şeyh Sait Ayaklanması dönemine dek başkanlığını yaptığı Ankara İstiklal Mahkemesi tüm bu mahkemelerde (günümüzde de tartışılan İskilipli Atıf Hoca’nın idamı dahil) en fazla idam kararı veren mahkeme olmuş, bundan dolayı Çetinkaya’ya “Cellat” Ali lakabı takılmıştır.

1934-1939 arasında Bayındırlık bakanıydı; Ankara’daki resmi dairelerin çoğu Çetinkaya’nın beş yıl süren bakanlığı sırasında yapıldı. 1939-1940 yıllarında bir süre de Ulaştırma bakanı oldu. Bu iki bakanlığı sırasında demiryolu politikasının savunucusu olmuş ve 1200 km demiryolu yaptırmıştır. Yine bu dönemde 1931’de Nuri Demirağ’ın Atatürk’ünde beğendiği 4 yıl süren bir etüt çalışmasıyla İstanbul Boğazına içinden demiryolunun da geçeceği bir köprü yapma proesi, Bayındırlık Bakanı Ali Çetinkaya’nın “kentin güzelliğini bozar” düşüncesiyle karşı çıkışıyla geri çevirdi.

Çok partili döneme geçildikten sonra milletvekili olarak seçilememiştir.

21 Şubat 1949’da İstanbul’da hayatını kaybetmiştir. Mezarı Afyonkarahisar’dadır.