Azrail Nedir, Görevi, Kimdir, Azrail Hakkında Bilgi

Azrail, Dört büyük melekten can almakla görevli olanı.

Ahd-i Atîk’te Ölüm Tann’nın gönder­diği bir meleğin faaliyeti olarak kabul edilmektedir. Rab ile İsrâiloğullan ara­sındaki diyalogu sağlayan “rabbin me­leği” (Yahve’nin meleği) insanların ölümle cezalandırılmasında zaman zaman görev almakta (11. Krallar, 19/35;
1. Tarihler, 21/ 15), bu işi yapan melek bazan da “helak edici” (Çıkış, 12/23; 11. Samuel, 24/16) diye adlandırılmaktadır. “Ölüm melek­leri” (mal’ake ha-mawet) ifadesi ise sa­dece bir yerde zikredilmektedir (Süley­man’ın Meselleri, 14/ 16). Rabbiler (yahudi din bilginleri) “ölüm meleği” (mal’ak hamot) kavramını Mezmurlar’daki (89/48) ifadeyle temellendirmişlerdir. Rabbiler’e ait eserlerde ondan fazla ölüm meleği adı yer alır ki bunlardan biri de Azrael’-dir. Yahudilik’te ölüm meleğinin yara­tılışın ilk gününde var edildiğine inanı­lır. Mekânı göklerde olup on iki kanadı vardır. Ölüm anında kılıcını çekmiş ola­rak kişinin baş ucuna gelir. O, Mesih ta­rafından yok edilecektir. Yahudi gelene­ğine göre Ölüm meleği, ruhunu almak üzere Hz. Musa’ya geldiği zaman Mûsâ onu reddetmiş ve onun ruhu Tanrı ta­rafından alınmıştır (JE, IV, 480-481). Da­ha ayrıntılı olmak üzere benzer bir riva­yet de hadislerde yer almaktadır (Buhârî, “Cenâ’iz”, 69, “Enbiyâ3”, 31 ; Müslim, “Fezâ’ü”, 157, 158). Hıristiyanlık’taki umu­mi melek inancı Yahudilik’ten alınma­dır. Bu sebeple onlarda da Ölüm mele­ğinin varlığına ve görevlerini ifa edişine Yahudilik’te olduğu gibi inanılmaktadır (Michl,l, 511).

Azrail kelimesi muhtemelen İbrânîce asıllı olup Kur’ân-ı Kerîm’de ve sahih ha­dislerde geçmemektedir. Secde sûre­sinde (32/11] insanların canını almakla görevli olan melekten “melekü’l-mevt” (ölüm meleği) diye bahsedilir. Hadislerde de “melekü’l-mevt” tabiri geçmektedir IBuhârî, “Cenâ’iz”, 69, “Enbiyâ3”, 31; Müs­lim, “Fezâ’il”, 157, 158; Tirmizî, “Tefsir”, 7; İbn Mâce, “Cihâd”, 10; Müsned, 11, 269, 351; IV, 287; V, 395). Ancak ilk iki halife döneminde müslüman olan Kâ’b el-Ahbâr ile Vehb b. Münebbih gibi şahıslar­dan nakledilen İsrâiliyat arasında Azrail ile ilgili bazı rivayetler de tefsir kitapla­rına girmiştir. Ebü’l-Leys es-Semerkandi’nin ölüm meleği hakkında verdiği bil­giler {Hakâ3tku’d-deka3ik, s. 507) bu ne­vi rivayetlerdendir. Secde sûresinde ve öteki bazı âyetlerde can almakla görev­li melekten tekil sigasıyla bahsedildiği halde diğer âyetlerde (Enfâl 8/50;Nahl 16/32-33) çoğul şekliyle (melâike) bahsedilir. Bu sebeple Azrail’in ruhları almakla görevli melekler topluluğunun reisi olduğunu veya meleklerden yardım­cıları bulunduğunu söylemek mümkün­dür. Nâziât sûresinin baş tarafında ge­çen (79/1-2) “nâziât” (çekip çıkaranlar) ve “nâşitât” (incitmeden alanlar) kelimeleri­nin ölüm melekleri (nâziât kâfirlerin ve gü­nahkârların, nâşitât da müminlerin canla­rını almakla görevli melekler) mânasına geldiği görüşü kesin değildir. Çünkü müfessirlerin kanaatine göre aynı kelimele­rin ruhları, yıldızları, gazileri veya onların atlarını nitelendirmiş olması da müm­kündür.

Kur’an’da ölüm meleğinin can almakla görevli olduğu açıkça belirtilmekle bir­likte (Secde 32/11) bu fiil, her işin gerçek faili olan Allah’a da nisbet edilir (Zümer 39/42). Nitekim başka âyet­lerde (En’âm 6/61; A’râf 7/37) ölüm meleklerinden “elçilerimiz” (rusulünâ) di­ye bahsedilmektedir. İbn Mâce’nin riva­yet ettiği bir hadise göre ise (“Cihâd”, 10) ölüm meleği bütün ruhları almakla görevlendirilmiştir. Yine Kur’ân-ı Kerîm-de belirtildiği üzere ölüm melekleri, kö­tülüklerden korunan müminlerin ruhla­rını alırken şefkat ve nezaketle hareket ederler ve kendilerine selâm verirler (Nahl 16/32); kötülük işlemek suretiyle kendilerine zulmedenlerin canlarını alır­ken de yüzlerine ve arkalarına vururak onlara karşı sert ifadeler kullanırlar (Enfâl 8/50; Muhammed 47/27;Nisâ 4/97;A’râf 7/37).

Kur’an ve sahih hadislerde Azrail hak­kında ayrıntılı bilgi yoktur. Bundan dola­yı A. J. Wensinck gibi bazı âlimlerin ölüm meleğini tasvir biçimi, onun gücü, bu­lunduğu yer, canlıların ruhunu alış şekli ve zamanı hakkındaki iddiaları (bk. ÎA, II, 156-157; E!2 |İng;|, IV, 292-293) İslâmî değildir. Ölüm gibi çok önemli bir hadi­se etrafında insanlık tarihi boyunca olu­şan ortak yorum ve yakıştırmalardan ve kısmen de İsrâiliyat’tan İbaret olan bu tür rivayetler bazı müslüman müellif ve ediplerin eserlerine de girmiştir. Nite­kim Türk edebiyatında ve halk hikâye­lerinde de Azrail motifi aynı unsurlarla işlenmiştir.

Diyanet İslam Ansiklopedisi