August Leopold Crelle Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

CRELLE, August Leopold (1780-1855)

Alman mühendis ve matematikçi. Ünlü matematik dergisi Crelle’s Journal’in kurucusudur.

11 Mart 1780’de Prusya’da, Wriezen yakınlarındaki Eichwerder’de doğdu. 6 Eylül 1855’te Berlin’de öldü. Yoksul bir yapı ustasının oğluydu. Yapı mühendisliği öğrenimi gördükten sonra, içişleri Bakanlığında üst düzeyde görev alarak pek çok karayolunun ve Prusya’nın ilk demiryolu hattı olan Berlin-Potsdam hattının yapımına katıldı.

Öteden beri büyük ilgi duyduğu matematik konusunda üniversite eğitimi görmeksizin kendi kendini yetiştiren Crelle, Heidelberg Üniversitesinden matematik dalında doktora derecesini aldığında otuz altı yaşındaydı. 1826’da, kısaca Crelle’s Journal olarak tanınan Journal für die reine und angevvandte Mathe-matik (“Temel ve Uygulamalı Matematik Dergisi”) adlı dergiyi çıkarmaya başladı. 1828’de Eğitim Bakanlığı danışmanı olarak lise, teknik okul ve öğretmen okullarında matematik eğitiminin geliştirilmesine ilişkin çalışmalar yaptı. Daha 1830’larda giderek bozulan sağlık durumuna aldırmaksızın çalışmalarım ve dergisinin editörlüğünü sürdüren Crelle, pek çok bilim
akademisinin üyeliğine seçilmiştir.

Crelle büyük bir matematikçi olmamasına karşın, henüz tanınmamış matematik dehalarını sezebilmekteki olağanüstü yeteneği ve bu dehaların çalışmalarım duyurabilmek için harcadığı yoğun çabalarla bilim tarihinde yer almaya hak kazanmıştır. Abel, jacobi, Steiner, Dirichlet, Plücker, Möbius, Ferdi-nand Eisenstein, Kummer ve Weierstrass gibi matematikçilerin yeteneğini sezen ve dergisinde çalışmalarına yer vererek tanınmalarını sağlayan Crelle olmuştur. Ünlü dergisinin yanı sıra Journal für die Bau-kunst (“Yapı Sanatı Dergisi”) adlı bir başka dergi de çıkaran Crelle, şimdilerde hemen hepsi unutulmuş olan pek çok matematik ders kitabı yazmış, Lagrange ve Le Gendre’ın yapıtlarını Almanca’ya çevirmiştir.

Fransız eğitim sistemini uygulamalı matematiğe çok önem verdiği için eleştiren Crelle, matematiğin amacının akılcı düşünceyi geliştirmek ve anlaksal aydınlanmayı sağlamak olduğuna inanıyordu.

• YAPITLAR (başlıca): Sammlung mathematischer Auf-saetze,f822, (“Matematik Makaleleri Derlemesi”); Lehr-huch der Elemente der Geometrie, 1827, (“Geometrinin Öğeleri Üzerine Ders Kitabı”); Encyclopaedische Darstel-lung der Theorie der Zahlen, 1845, (“Sayılar Kuramının Ansiklopedik Biçimde Ele Almışı”).

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi