Antonie van Leeuwenhoek Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

VAN LEEUWENHOEK, Antonie (1632-1723)

Hollandah doğabilimci ve mikroskop yapımcısı. Kendi yaptığı güçlü mikroskoplarla birhücrelileri, bakterileri ve sperma hücresini keşfetmiş, 17.yy’ın en büyük mikroskop gözlemcilerinden biri olmuştur.

24 Ekim 1632’de Delft’te doğdu, 26 Ağustos 1723’te aynı kentte öldü. Ortaöğrenimini tamamladıktan sonra 1648’de Amsterdam’a gidip, bir kumaş tüccarının yanında altı yıl çırak olarak çalıştı. 1654’te Delft’e dönünce önce bir kumaşçı ve tuhafiyeci dükkânı açtı, 1660’ta da Delft Belediyesi’nin hizmetine girerek devlet memuru oldu. Giderek yükselen devlet memurluğu görevinden ve ticaretten sağladığı gelirle, mikroskop yapımcılığını ve gözlemlerini ölünceye değin sürdürdü. Aynı kentte hekimlik yapan genç anatomi bilgini De Graaf’ın, çalışmalarını öven bir mektupla 1673’te Londra’daki Royal Society’ ye tanıttığı Van Leeuwenhoek, 1680’de üyeliğine kabul edildiği bu bilim kuruluşuna ömrünün sonuna değin 200’e yakın mektup yazıp çalışmalarını aktardı ve üniversite öğrenimi görmemiş, anadili olan Hollanda Felemenkçesi’nden başka dil bilmediği için çağının gelişmelerini güçlükle izleyebilen, gerek Royal Society’ye, gerek Fransız Bilimler Akademisi’ne ve Huygens, Leibniz gibi bilim adamlarına yazdığı 300’ü aşkın Felemenkçe mektup dışında incelemesi ya da kitabı yayımlanmayan, kendi kendini yetiştirmiş bu mikroskop ve gözlem ustasının ünü, çağının büyük bilginlerini, kral, kraliçe ve çarları Delft’e çekecek kadar büyük boyutlara ulaştı.

Van Leeuwenhoek, hiçbir bilimsel eğitim almamasına karşın, 19. yy’a değin aşılamayan güçlü mikroskoplarıyla gözle görülmeyen canlıların dünyasını keşfetmesini her şeyden önce üstün becerisine, tükenmek bilmeyen merakına, sabrına ve büyük gözlem gücüne borçludur. Gençliğinde bir kumaşçının yanında çalışırken, dokumaları incelemek için kullanılan büyüteçlerin büyüsüne kapılan Van Leeu-wenhoek, Delft’e yerleştikten sonra, kusursuz cam kütlelerinden mercekler yontup ilk mikroskoplarım yapmaya başladı. Öldüğünde kızının Royal Society’ ye bağışladığı 26 mikroskoptan başka, bitmiş durumda 247 mikroskop, ayrıca büyütme gücü 50 ile 200 arasında değişen 172 mercek bırakmıştı. Her iki yanı da dışbükey olacak biçimde el işçiliğiyle yontulmuş ve iki metal levha arasına yerleştirilmiş, kimisi iğne başı büyüklüğündeki tek bir mercekten oluşan bu gözlem araçları, mikroskoptan çok bir büyüteç sayılabilecek kadar basitti ve mercek sabit olduğundan, odağa yerleştirebilmek için incelenecek nesneyi döndürmek gerekiyordu. Üstelik odak uzaklığı çok kısa (yaklaşık 1 mm) olan bu mercekleri göze iyice yaklaştırmak gerektiğinden, aydınlatmanın nasıl sağlandığı bugün bile anlaşılabilmiş değildir. Gene de yöntemlerini ölünceye değin bir sır gibi saklayan Van Leeuwenhoek, bu mikroskoplarla çağının en çarpıcı gözlemlerini yaptı.