Ansiklopedi Çeşitleri Nedir, Hakkında Bilgi

Ansiklopedi Türleri

Ansiklopediler kapsadıkları konular, düzenleniş biçim­leri, hitap ettikleri okuyucu kesimi ve hazırlanış şekilleri gibi açılardan çeşitli gruplara ayrılırlar. Yine ansiklopedileri yazıldıkları dil ve yayımlandıkları ülkele­re göre tasnif etmek ve hatta bibliyog­rafya verenler-vermeyenler, maddeleri imzalı olanlar-olmayanlar gibi gruplara ayırmak da mümkündür.

Ansiklopediler içerdikleri konula­ra göre genel konulu ansiklopediler ve özel konulu ansiklopediler olarak ikiye ayrılır. Bunlardan genel konulu ansiklo­pedilerde konu sınırlaması yoktur ve tesbit ettikleri oranlar dahilinde her konu­dan bahsederler. Bu özelliklerinden do­layı genel konulu ansiklopedilerin mad­de sayısı diğerlerine göre daha fazla, ancak maddelerde verilen bilgiler daha sathî ve geneldir. Bu türe örnek olarak Encyclopaedia Britannica, Encyclopedia Americana, Türk Ansiklopedisi ve Meydan Larousse gibi ansiklopediler sayılabilir. Özel konulu ansiklopediler ise belli bir veya birkaç İlim dalı ile İlgili bil­gilere yer verirler. Bu sebeple madde sayılan genel konulu ansiklopedilere gö­re daha az, ancak maddeler hakkında verilen bilgiler daha ayrıntılıdır. Bu tür ansiklopedilere örnek olarak Encyclo­paedia of islam ve tercümeleri, Encyclopaedia of Religion and Ethics, The Catholic Encyclopedia, Encyclopaedia Judaica, Encyclopaedia of the Social Sci­ences Sanal Ansiklopedisi, Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi ve Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansik­lopedisi sayılabilir. Daha çok uzmanlara yönelik olan özel konulu ansiklopedilerin genel okuyucu kitlesine hitap edenleri de bulunmaktadır: Gelişim Hayvanlar Ansiklopedisi ve Yurt Ansiklopedisi gibi.

Ansiklopediler düzenleniş biçimlerine göre de alfabetik ve sistematik olarak ikiye ayrılırlar. Her iki türün de kullanım açısından kolay ve zor olan yanlan var­dır. Meselâ alfabetik ansiklopedilerde, her ne kadar maddeler arasında “Bakı­nız” ve “Ayrıca bakınız” gibi gönderme­ler yapılsa da konuların birbirine olan bağlantısı kaybolmaktadır. Bununla bir­likte ansiklopedilerde daha çok alfabe­tik sıralamanın tercih edildiği görülür. Sistematik olarak düzenlenmiş ansiklo­pediler ise konuların birbiriyle olan mü­nasebetlerini daha açık biçimde gös­termekte, ancak aranılan bilginin kısa zamanda bulunmasını zorlaştırmakta­dırlar. Bunlardan başka, bu iki türün faydalı taraflarını bir noktaya kadar birleştirmek amacıyla, kendi içerisinde sistematik olarak düzenlenmiş büyük hacimli maddelerin alfabetik olarak sı­ralandığı veya daha başka karma dü­zenlemelerin ve bilgiye kısa zamanda ulaşmayı sağlayan sistemlerin uygulan­dığı ansiklopedik eserlere de rastlanır. Ayrıca kronolojik olarak düzenlenmiş an­siklopedik eserler de vardır; ancak bu son şekil, ansiklopediden çok ansiklo­pedik bilgi veren biyografik eserlerde görülür.

Ansiklopediler hitap ettikleri okuyucu zümresine göre başlıca iki gruba ayrılır. Herhangi bir ayırım gözetmeden herke­se hitap edenlere, hitap ettiği okur ke­simi açısından genel ansiklopediler de­nilir. Bunlar daha çok genel konulu ve sathî bilgi veren ansiklopediler olmakla birlikte aralarında özel konulu ansiklo­pediler de bulunabilir. Uzmanlık ansik­lopedileri ise ihtiva ettikleri konuların uzmanlarına hitap eden özel konulu an­siklopedilerdir. Bunların dışında hitap ettikleri yaş gruplanna göre ansiklope­diler çocuk ansiklopedileri, gençlik an­siklopedileri gibi türlere ayrılırlar.

Hazırlanış biçimlerine göre de üç gru­ba ayrılması mümkün olan ansiklope­diler içinde tamamı yeni ve telif olarak hazırlananlara telif ansiklopediler, kıs­men tercüme edilip kısmen ekleme, çı­karma ve bazı değişiklikler yapılarak ha­zırlananlara adapte ansiklopediler, ta­mamı veya tamamına yakın bir kısmı bir başka dilden tercüme edilmek suretiyle hazırlananlara ise tercüme ansiklopedi­ler adı verilir.