A. Kadir Kimdir, Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri, Hakkında Bilgi
A. KADİR (1917 – 1 Mart 1985, İstanbul)
Türk şair. Toplumsal gerçekçi şiirlerinin yanı sıra Ilyada ve Odysseia’nın Türkçe’ye kazandırılmasına katkıda bulunmuştur.
Asıl adı İbrahim Abdülkadir Meriçboyu’dur. İstanbul’da, Eyüp’te doğdu. Küçük yaşta annesini, babasını kaybetti. 1933 yılında Kuleli Askeri Lisesi’ne girdi. 1936’da liseyi bitirdikten sonra Ankara Kara Harp Okulu’na geçti. 1938’de son sınıftayken Nâzım Hikmet’le birlikte tutuklandı ve on ay hapse mahkûm oldu. Hapisten çıktıktan sonra er olarak Çorum, Diyarbakır ve Sapanca’da askerlik yaptı. 1941’de İstanbul Hukuk Fakültesi’ne girdi. Bu arada Tan gazetesinde düzeltmenlik yapıyor, arkadaşlanyla Yürüyüş dergisini çıkarıyordu. 1943’te yayımlanan Tebliğ adlı şiir kitabı toplatıldı ve şair sıkıyönetimce sürgüne yollandı. Muğla, Balıkesir, Konya, Adana ve Kırşehir’de kaldı. 1947’de sürgünden dönüp önce bir bisküvi fabrikasında, sonra çeşitli gazete ve yayınevle-rinde çalıştı. 1965’ten bu yana kendi kitaplarının yayımıyla uğraşmaktadır. Azra Erhat’la birlikte yaptığı Ilyada çevirisi Habib Edip Törehan (1959) ve TDK Çeviri Ödülü’nü (1961) kazandı. 1980’de Haşan Âli Ediz Edebiyat Çeviri Ödülü’nü, 1983’te Yazko Çeviri Ödülü’nü aldı.
Şiire annesinin ölümü ve gençlik duygularından kaynaklanan şiirlerle başlayan A. Kadir, önceleri Faruk Nafiz ve Necip Fazıl etkisinde şiirler yazdı. Lise son sınıftayken eline geçen Nâzım Hikmet’in şiirleri onu derinden etkiledi, şiir ve dünya görüşünü değiştirdi. Ses ve Yeni Edebiyat dergilerinde yayımlanan ilk şiirleri bu günlerinin ürünüdür. 1943’te yayımlanan Tebliğ’de savaşa karşı şiirlerle yoksul insanların duygularını işleyen gerçekçi şiirler yer alır. Sürgünde yazdığı şiirlerinin bazılarını ise dergilerde takma adlarla yayımladı. 1959’da basılan Hoş Geldin Halil İbrahim adlı kitabında sürgün günlerinin acı yaşantılarından kaynaklanan şiirlerinde insan gücüne güvenme, direnme, özgürlük gibi konuları işledi. Bireysel yaşantısından kaynaklanan durumları şiirleştirirken, bunları toplumsal kaygılarla ustaca birleştirdi. Son Pencere ile Mutlu Olmak Varken adlı kitaplarında yeni şiirlerinin yanı sıra, daha önce çeşitli nedenlerle yayımlanamamış eski şiirlerine de yer verdi.
Yapıtları 1940’larda ortaya çıkan şairler arasında seçkin bir yeri olan A. Kadir, Mevlânâ, Havyam ve Tevfik Fikret’in şiirlerini günümüz Türkçesi’ne aktarmış ve Azra Erhat’la birlikte İlyada, Odysseia gibi dev yapıtları Türkçe’ye kazandırmıştır.
• YAPITLAR (başlıca): Şiir: Tebliğ, 1943; Hoş Geldin Halil İbrahim, 1959; Dört Pencere, 1962; Mutlu Olmak Varken, 1968. Şiir Çevirileri: Bugünün Diliyle Mevlânâ, 1955; İlyada (Azra Erhat’la), 1958-1962; Eluard’dan Seçme Şiirler (Asım Bezirci ile), 1961; Bugünün Diliyle Hayyam, 1964; Bugünün Diliyle Tevfik Fikret, 1967; Odysseia (Azra Erhat’la), 1970; Dünya Halk ve Demokrasi Şiirleri 3 cilt, 1973, 1975, 1980. Anı, Gezi : 1938 Harp Okulu Olayı ve Nâzım Hikmet, 1966; Sovyet Rusya’da Onbeş Gün, 1978.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi