Nadir Şah (İran) Kimdir, Hayatı, Dönemi, Hakkında Bilgi

NADİR ŞAH (1688-1747)

İran şahı. Afşarlılar hanedanının kurucusudur ve İran’ın toprak bütünlüğünü sağlamıştır.

22 Ekim 1688’de Ebîverd’e bağlı Kubkan köyünde (Horasan’da) doğdu,5 Temmuz 1747’de Fethâbad’ da öldü. Afşar Türkmenleri’nden imam Kuli Han’ın oğludur. 1706’da Ebîverd hakiminin kızıyla evlendi ve onun ölümüyle bölgenin yönetimini üstlenerek Afşar ve Celayir Türkmenleri’yle çevredeki öbür aşiretleri toparlayarak 1726’da Tahmasb Kulı Han adıyla

II. Tahmasb’ın hizmetine girdi. 1722’den beri süren Afgan saldırılarıyla büyük bir bölümü işgal altında olan İran’ı ve Safevi tahtını kurtarmak göreviyle Afganlılar’a savaş açtı. Horasan’a saldıran Melik Muhammed Sistani’yi yenerek Meşhed’i aldı ve Horasan serdarı oldu. 2 Ekim 1729’da Afgan Hükümdarı Eşref Şah’ın Şiraz yakınında öldürülmesiyle dağılan Afgan ordusu İran’ın dışına atıldı. Kazandığı zaferlerle güçlenen Nadir, II. Tahmasb’ın kız kardeşi Gevherşâd Hatun’la evlenerek İtimadü’d-Devle sanıyla vezirliğe ve Mazenderan, Yezd, Kirman ve Sistan bölgeleri valiliğine getirildi.

Bundan sonra Batı eyaletlerinin önemli bölümünü ele geçiren Osmanlılar’a karşı savaşarakNihavend, Hemedan ve Tebriz’i aldı. Daha sonra Herat bölgesindeki Afganlı Abdaliler üzerine yürüdü. Kaferkale’ de uğradığı yenilginin ardından 1732’de ikinci bir saldırıyla Herat’ı alarak Afganlılar’ın gücünü kırdı. Abdaliler’le savaşırken II. Tahmasb’ın 10 Ocak 1732’de Osmanlılar’la imzaladığı Ahmed Paşa Antlaşması’nı İran’ın çıkarlarına aykırı bularak onaylamadı ve II. Tahmasb’ı tahttan indirerek III. Abbas’ı İran hükümdarı, kendini vekilü’s-saltanat ilan etti. Osmanlılarca savaş 6 Ekim 1732’de yeniden başladı. Aynı yıl Ruslar’la yaptığı Reşt Antlaşması’yla Salliyan bölgesinin boşaltılmasını sağladı. 1734’e değin Batı eyaletlerinin önemli bir bölümünü Osmanlılar’ dan geri aldı. 1734’te Dağıstan seferine çıktı. 1735’te Bakû ve Derbent’i geri veren Ruslar’la Osmanlılar’a karşı ittifak kurdu. 14 Haziran 1735’teki Arpaçay zaferiyle Osmanlılar’dan bir bölüm toprak alarak barış önerdi.