Theodore von Kármán Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

KÂRMÂN, Theodore von (1881-1963) Macar asıllı ABD’li mühendis ve aerodinamik bilgini. Aerodinamik ve hidrodinamik alanındaki önemli kuramsal katkılarının yanı sıra, ABD’ nin ilk uzay roketlerinin ve sesten hızlı uçaklarının geliştirilmesinde öncü olmuştur.

11 Mayıs İ881’de Budapeşte’de doğdu, 6 Mayıs 1963’te Almanya’nın Aachen kentinde öldü. Babası Budapeşte Üniversitesi profesörlerindendi ve Eğitim Bakanlığı’nda görev alarak ülkesinde ortaöğretimin yeniden düzenlenmesine katkıda bulunmuştu. 1898’de, babasının önerisiyle kurulan bu örnek liselerden birini bitiren Karman, 1902’de Budapeşte’deki Yanoş Krallık Politeknik Okulu’ndan (bugün Budapeşte Teknik Üniversitesi) yüksek mühendislik diplomasını aldı. Aynı kurumda üç yıl kadar öğretim görevlisi olarak çalıştıktan sonra, 1906’da Macar Bilimler Akademisi’nden iki yıilık bir lisansüstü öğrenim bursu kazanarak Almanya’ya, Göttingen Üniversitesi’ne gitti. Î908’de doktora derecesini alıp, ertesi yıl aynı üniversitede, akışkanlar mekaniğinin ve aerodinamiğin öncülerinden Ludv/ig Prandti’ın asistanı olarak çalışmaya başladı. Üç yıl sonra, bursunun karşılığı olarak Çekoslovakya’nın Slovakya bölgesindeki bir madencilik okulunda öğretmenliğe atanan Karman, araştırma ve laboratuvar olanakları olmayan bu küçük kurumdan kısa süre içinde ayrılıp Göttin-gen’e döndü ve 1912’de Aachen’daki Technische Hochschule’nin profesörlük önerisini kabul etti.

I.Dünya Savaşı’ndan sonra Aachen’daki öğretim görevini sürdürürken, Yahudi asıllı olan ve Naziler’in Almanya’da giderek güçlenmesi üzerine bu ülkede kalmasının doğru olmayacağını düşünen Karman, 1929’da Aachen’dan ayrılarak ABD’ye gitti ve Pasadena’daki Caltech’e (California Institute of Technology) bağlı Guggenheim Aeronotik Laboratuvatı’nın yöneticiliğini üstlendi. 1936’da ABD uyruğuna geçen Kârmân’ın katkılarıyla Caltech dünyanın en ileri havacılık araştırma merkezlerinden biri olduğu gibi, havacılık mühendisliğini bilimsel, özellikle matematiksel temellere dayalı bir öğretim dalı haline getiren Karman’ın dersleri dünyanın birçok ülkesinden araştırmacıları Pasadena’ya çekmeye başladı. Karman, öğretim görevinin, kuramsal ve uygulamalı araştırmalarının yanı sıra Amerikan Hava Kuvvetleri’nin ve uçuş teknolojisine yönelik birçok sanayi kuruluşunun danışmanlığını, üstlenerek, ABD’de roket araştırmalarının, havacılık ve uzay teknolojisinin gelişmesinde önemli rol oynamıştır. Nitekim, 1942’de, ABD’nin ilk sıvı ve katı yakıtlı roket motorlarını üreten Aerojet General Corporation’ın ve Caltech’e bağlı Jet İtiş Tekniği Laboratuvarı’nın kuruluşunu örgütleyen Kârmân’dır. NATO’nun kuruluşundan sonra da, teknik gelişme için işbirliğinin gerekliliğine inanan Karman, 1951 ’de, üye devletler arasındaki bilgi alışverişini ve savunma tekniklerinin geliştirilmesini sağlayacak NATO Aeronotik Araştırma ve Geliştirme Grubu’nun kuruluşunu örgütleyerek, ölünceye değin başkanlığını yürüttü.

Birçok ülkedeki bilimsel kuruluşun onur üyeliğine seçilen, ABD’nin bilim ve liyakat madalyalarıyla, ayrıca Fransa’nın Legion d’honneur nişanıyla ödüllendirilen Kârmân’ın adı, ölümünden sonra Ay’daki kraterlerden birine verilmiştir.