Zlatitza/İzladi Nerede, Tarihi, Nüfusu, Hakkında Bilgi

İzladi. Osmanlı döneminde Bulgaristan’da bir kaza merkezî.

Bugün Orta Bulgaristan’da ufak bir ka­saba olup Zlatitsa adıyla anılır. 1370-1878 yılları arasındaki Osmanlı hâkimiyeti sıra­sında hemen tamamıyla müslüman nü­fuslu küçük bir yerleşim birimi ve Niğbo-lu sancağında on beş köye sahip bir kaza merkezi durumundaydı. İzlâdi. Bizans-Slav Ortaçaği’nda zaman zaman yanlış olarak belirtildiği gibi yerleşim yerinin değil bir kır bölgesinin adıydı. Burası, 1443’te Kral Vladislav ile Jânos Hunyadi kumandasındaki Haçlı ordularının Osmanlılar’a karşı harekâtı esnasında onla­rın işgali altına girmesi, Haçlı orduları ile bizzat II. Murad’ın kumanda ettiği Os­manlı ordusu arasında el değiştirmesi ve sonunda hiristiyan ordularının geri çekil­mesi hadiseleri dolayısıyla ayrı bir şöhret kazandı. Osmanlı kroniklerinde İzlâdi Der­bendi olarak geçen bu mevkide yapılan savaşta II. Murad’ın kuvvetleri bozguna uğrayarak geri çekilmiş. Haçlı kuvvetleri bu derbendi aşıp Filibe ovasına inmiş, bu­rada da Osmanlı direnişini kırmış, ancak şiddetli kış şartlan yüzünden geri dön­müştü.

Kasaba doğu batı istikametinde 35 km. boyunda, 8 km. enindeki bir ova üze­rinde yer almaktadır. Zlatitsa havzası de­nilen bu kesim deniz seviyesinden 750 m. yükseklikte, etrafı ormanlık dağlarla çev­rili bulunmaktadır. Antikçağ’dan itibaren Ortaçağ boyunca Trakya ovalarından Sof­ya, Belgrad gibi Balkan içlerine kadar uza­nan iki dağ yolundan biri bu vadiden geç­mekteydi. Kasabanın Bulgarca ismi olan Zlato ise (altın) Ortaçağ’da Topolnica neh­riyle onun güneyindeki dağlık bölgede bu­lunan altın madenine dayanır. Kasabanın bulunduğu vadinin iskânı geç Antikçağ’a kadar İner. Bugün kasabanın dışında yer alan büyük Pirdop Bazilikası harabeleri ve Tsârkviste [eski adı Kiliseköy] köyünün hıristiyan kilisesi bu izleri göstermektey-se de burası hakkında Ortaçağ Bulgar dönemine ait hemen hemen hiç bilgi bulun­mamaktadır. Yalnız XII. yüzyıl sonlarına ait bir Slav dinî yazması olan Pirdopskija Apostol uzun süre Protopapintsi köyün­deki [sonra Pirdop] kilisede korundu.

Mahallî an’aneye göre Dusantsi bu va­dideki en eski yerleşim yeridir. Arkeolog­lar. II. Dünya Savaşf ndan önce burada bir Ortaçağ kalesinin harabeleriyle iki kilise buldular. Pirdop’un güneybatısında İzlâdi ovasının güney eteğinde küçük Topol­nica ırmağı üzerinde, Golemoto (Büyük) Kale ve Malkoto (Küçük) Kale adlarında Osmanlı öncesi döneme ait mahallî idare merkezi olduğu anlaşılan iki Ortaçağ kale harabesi vardır. Osmanlılar, stratejik açı­dan önemli olan bu bölgeyi Filibe’nin muhtemel fetih tarihi olan 771 sonlarıyla [1370 başları] Sofya’nın zaptedildiği 787 (1385) yılları arasında ele geçirmiş olmalıdır.